Πέμπτη 3 Αυγούστου 2023

Οι πρώτες στιγμές του Πρώτου Πολέμου του Κόλπου - NFN, 3 Αυγούστου 2023


Το ημερολόγιο έδειχνε 2 Αυγούστου 1990. Τεθωρακισμένα και μονάδες των ενόπλων δυνάμεων του Iraq, εισβάλουν στο έδαφος του Kuwait το οποίο για επτά, περίπου μήνες θα τελούσε υπό την κατοχή τους. Ήταν η ημέρα που σηματοδότησε την έναρξη των ταραγμένων σκοτεινών ημερών που η Αραβική, αυτή, χώρα θα ζούσε για πάνω από δύο δεκαετίες.

Ως αιτία για την Ιρακινή εισβολή θεωρείται από τους περισσότερους αναλυτές η αδυναμία του Ιράκ να ανταποκριθεί στο χρέος των 14δις δολαρίων, το οποίο είχε λάβει κατά την διάρκεια του πολέμου με το Ιράν.

Το Κουβέϊτ, έλαβε απόφαση αύξησης κατά 40% της παραγωγής πετρελαίου, ποσότητα κατά πολύ μεγαλύτερη της προκαθορισμένης, υποχρεωτικής από τον ΟΠΕΚ, με συνέπεια η τιμή του πετρελαίου να παραμένει χαμηλή. Αυτό θεωρήθηκε ως επίθεση στην Ιρακινή οικονομία, η οποία είχε πληγεί σοβαρά από τον υπερδεκαετή πόλεμο με το Ιράν και ελήφθη η απόφαση εισβολής. Ως πρόσχημα παρουσιάστηκε από την Βαγδάτη η άντληση από την πλευρά του Κουβέϊτ, κοιτασμάτων υπό κλίση τα οποία βρίσκονταν στην μεθόριο των δύο χωρών, αλλά εντός των Ιρακινών εδαφών, με συνέπεια να κλέβουν το δικό του πετρέλαιο.

Η κατάληψη του μικρού Εμιράτου διήρκεσε δύο ημέρες και αρχικά η Βαγδάτη τοποθέτησε μία κυβέρνηση ανδρεικέλων που έμεινε ως «Δημοκρατία του Κουβέϊτ», ενώ αργότερα προέβη στην προσάρτηση αρχικά του Βορείου τμήματος της χώρας (περιοχή «Saddamiyat al-Mitla»), ενώ, αργότερα προσάρτησε ολόκληρη τη χώρα.

Η αντίδραση της Δύσης ήταν άμεση. Οι ΗΠΑ, υπό την ηγεσία του Προέδρου Τζώρτζ Μπούς ανέλαβαν πρωτοβουλία και με την συμπαράσταση της Πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου, Μάργκαρετ Θάτσερ, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών κινητοποίησαν ικανό αριθμό στρατιωτικών δυνάμεων –αρχικά με την συμμετοχή της Αιγύπτου, Σαουδικής Αραβίας- οι οποίες ενίσχυσαν τις σταθμευμένες στην Σαουδική Αραβία ένοπλες μονάδες του ΝΑΤΟ. Το κόστος των 65 δις κατέβαλε κατά το ήμισυ η Σαουδική Αραβία και η εξόριστη Κυβέρνηση του Κουβέϊτ. Σε σύντομο διάστημα ο Συνασπισμός (coalition) από 35 χώρες, ενισχύθηκε με την συνδρομή σε έμψυχο δυναμικό και εξοπλισμό και από τις υπόλοιπες χώρες που συμμετείχαν, δημιουργώντας έτσι, την μεγαλύτερη Συμμαχία από τον Β΄ ΠΠ.

Στο διπλωματικό πεδίο, η καταδίκη της εισβολής από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Η.Ε. ήταν άμεση. Την καταδικαστική για το Ιράκ, απόφαση 660 του Συμβουλίου, ακολούθησε το ψήφισμα 661 με το οποίο επιβλήθηκαν οικονομικές κυρώσεις.

Ταυτόχρονα, έγινε η κινητοποίηση των στρατιωτικών δυνάμεων του Συνασπισμού. Το ΣΑΗΕ, εξέδωσε το ψήφισμα 678 (Νοέμβριος 1990) με το οποίο το Ιράκ καλείτο να εφαρμόσει την απόφαση 660 και να αποσυρθεί άμεσα από το Κουβέϊτ, ορίζοντας προθεσμία με καταληκτική ημερομηνία εφαρμογής την 15η Ιανουαρίου 1991 και δίνοντας το δικαίωμα στις Συμμαχικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν βία για την εφαρμογή της απόφασης.

Την 12η Ιανουαρίου Το Κογκρέσο εξουσιοδοτεί τον Πρόεδρο Μπους να κινητοποιήσει τον στρατό των ΗΠΑ σε προκειμένη εμπλοκή

Την 17η Ιανουαρίου 1991, οι δυνάμεις του Συνασπισμού διενήργησαν για πέντε εβδομάδες σφοδρούς βομβαρδισμούς, από αέρα και θάλασσα, εναντίον των Ιρακινών δυνάμεων. Ο Πρώτος Πόλεμος του Κόλπου ήταν γεγονός. Η «Καταιγίδα της Ερήμου», για τις δυνάμεις του Συνασπισμού ή η «μητέρα όλων των μαχών» για τον Σαντάμ Χουσεΐν είχε αρχίσει.

Οι Συμμαχικές στρατιωτικές δυνάμεις, αποτελούντο από 1.000.000 στρατιώτες, 1.820 αεροσκάφη, 3.318 άρματα μάχης, 8 αεροπλανοφόρα και μεγάλο αριθμό πολεμικών πλοίων και επικεφαλής τον Αμερικάνο Στρατηγό Νόρμαν Σβαρτζκοπφ.

Στους αντίποδες ο Ιρακινός στρατός διέθετε 260.000 μάχιμους άνδρες και 800.000 εφέδρους, 649 αεροσκάφη και 5.000 άρματα μάχης. Το μεγαλύτερο, όμως, πλεονέκτημα των Συμμάχων ήταν η ποιοτική υπεροχή των δυνάμεων και του εξοπλισμού, ενώ, ο Ιρακινός στρατός είχε, ταλαιπωρηθεί από την σφοδρή, 10ετή, ένοπλη σύγκρουση με το Ιράν.

Οι βομβαρδισμοί είχαν από την πρώτη κιόλα εβδομάδα διαλύσει τα συστήματα αεράμυνας του Ιράκ και σημαντικές μονάδες των χερσαίων δυνάμεών του, ενώ οι πύραυλοι Scud τους οποίους το Ιράκ εκτόξευσε προς το Ισραήλ, με σκοπιμότητα να εμπλακεί στην σύγκρουση και να υποχρεωθούν οι Αραβικές χώρες του Συνασπισμού να αποχωρήσουν, δημιουργώντας έτσι ρήγμα στην Συμμαχία, δεν έφεραν αποτέλεσμα καθώς, το Ισραήλ δεν απάντησε. Η μόνη επιτυχημένη εκτόξευση είναι αυτή προς την Σαουδική Αραβία, όπου βαλλιστικός πύραυλος του Ιράκ έπληξε Αμερικανική βάση προκαλώντας τον θάνατο 30 Αμερικανών στρατιωτικών.

Τους βομβαρδισμούς ακολούθησαν οι χερσαίες επιχειρήσεις ανακατάληψης και απελευθέρωσης του Κουβέϊτ. Η επιχείρηση είχε διάρκεια μόλις 100 ωρών από την 24η μέχρι την 27η Φεβρουαρίου 1991. Στο διάστημα αυτό, οι Συμμαχικές Δυνάμεις έφθασαν 240 χιλιόμετρα από την Βαγδάτη. Τότε ο Πρόεδρος Μπους διέταξε κατάπαυση του πυρός και σήμανε την λήξη του πολέμου. Ενός πολέμου που στις μεν Συμμαχικές δυνάμεις κόστισε 358 νεκρούς, 776 τραυματίες και 41 αιχμαλώτους,  ενώ, οι απώλειες των Ιρακινών ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες. Το Ιράκ μετά τον πόλεμο μετρούσε 25.000 νεκρούς στρατιωτικούς, περίπου 100.000 αμάχους (αν και αμφισβητείται τόσο ο αριθμός όσο και η ιδιότητά τους ως «άμαχοι»), 75.000 τραυματίες και 63.000 αιχμαλώτους.

Σήμερα, μετά από έναν ακόμη πόλεμο, (τον 2ο Πόλεμο του Κόλπου) και μία επιχείρηση απελευθέρωσης του Ιράκ (Operation Iraqi Freedom), η χώρα προσπαθεί να βρει την ισορροπία της και τους κανονικούς ρυθμούς της. Αλλά, αυτά είναι θέματα που θα απασχολήσουν άλλα κείμενα στο μέλλον.

Οι Κούρδοι δεν ακυρώνουν το δημοψήφισμα-Κοινή σύσκεψη ηγεσίας PUK και DPK - Ελεύθερος Τύπος, 15 Οκτωβρίου 2017

Σήμερα, στην πόλη Ντουκάν (θερινή έδρα του αειμνήστου Προέδρου του Ιράκ κ. Ταλαμπανί), πραγματοποιήθηκε κοινή σύσκεψη των πολιτικών γραφείων των δύο κυρίων πολιτικών σχηματισμών του Κουρδικού Βορείου Ιράκ, προκειμένου να συζητηθούν οι εξελίξεις και η τακτική των Κούρδων, μετά τις εξελίξεις, τις οποίες, προκαλεί το πρόσφατο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Κουρδικής περιοχής.

Προ λίγης ώρας, ο εκπρόσωπος του PUK (Πατριωτική Ένωση Κουρδιστάν) και ο Πρωθυπουργός της Αυτονόμου Κουρδικής Περιφέρειας του Β. Ιράκ κ. Νεσιρβάν Μπαρζανί, ως εκπρόσωπος του DPK (Δημοκρατικό Κόμμα Κουρδιστάν) προέβησαν σε κοινή ανακοίνωση η οποία δημοσιοποιήθηκε. Σε αυτήν αναφέρονται τα εξής:

1.      Οι δύο πολιτικοί σχηματισμοί τάσσονται απερίφραστα υπέρ της ενότητας του Κουρδικού λαού και των πολιτικών σχημάτων, για την εξυπηρέτηση των κοινών στόχων.

2.      Εμμένουμε στην επίλυση των θεμάτων με δημιουργικό και υπεύθυνο διάλογο, δίχως προαπαιτούμενους όρους μεταξύ Ερμπίλ και Βαγδάτης.

3.      Οι Κουρδικές πολιτικές δυνάμεις είναι έτοιμες για την διεξαγωγή ουσιαστικού και δημιουργικού διαλόγου, στην βάση του αμοιβαίου συμφέροντος Ερμπίλ και Βαγδάτης, με γνώμονα το Σύνταγμα της χώρας.

4.      Οι συσκέψεις και ο διάλογος είναι προς το κοινό συμφέρον των κύριων πολιτικών δυνάμεων του Κουρδιστάν και του Ιράκ, στις οποίες όχι μόνο δικαιούνται, αλλά πρέπει να συμμετέχουν όλοι.

5.      Η διεθνής κοινότητα, είναι επιθυμητό –αν όχι επιβεβλημένο- να συμμετέχει ως παρατηρητής και να επιβλέπει τις διεργασίες.

6.      Οι οποιεσδήποτε απειλές, είτε ως αποτέλεσμα κινητικότητας στρατιωτικών δυνάμεων ή δυνάμεων ασφαλείας οποιασδήποτε προελεύσεως είτε ως φραστική διατύπωση από υπεύθυνους παράγοντες, υπονομεύουν τις προσπάθειες ειρηνικής επίλυσης του ζητήματος. Εφιστούμε την προσοχή του γεγονότος ότι, με βάση την Ιρακινή νομοθεσία και το Σύνταγμα της χώρας, ο Ιρακινός στρατός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο επίλυσης εσωτερικών πολιτικών προβλημάτων.

7.      Και οι δύο πλευρές (σ.σ. PUK και KDP) χαιρετίζουμε τους ήρωες Πεσμεργκά, οι οποίοι μετά την απελευθέρωση της Ράκα και την νίκη τους εναντίον του ISIS απέκτησαν ταυτότητα προστάτη των ελευθεριών του κόσμου. Είναι έτοιμοι, σε θέσεις για την υλοποίηση των στόχων και οραμάτων μας.

Να σημειωθεί ότι οι Κουρδικές δυνάμεις απελευθέρωσαν την Ράκα, την έδρα του αυτοαποκαλούμενου «χαλιφάτου» και συνεχίζουν την καταδίωξη των δυνάμεων των τρομοκρατών του ISIS στην περιοχή.

Οι εξελίξεις στο Κουρδικό αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς, ο εκπρόσωπος του Προέδρου Assad, δήλωσε στην Δαμασκό ότι η Συριακή Κυβέρνηση είναι ανοικτή να συζητήσει με τους Κούρδους την δημιουργία Συνομοσπονδίας εντός των πλαισίων του Συντάγματος της Συρίας.

Καλή Χρονιά...

 Η επιθετικότητα της Τουρκίας εκδηλώνεται με απροκάλυπτο τρόπο, ιδιαίτερα κλιμακούμενη. Η αφορμή της πρώτης απονομής ασύλου στον έναν Τούρκο στρατιωτικό, εκ των οκτώ οι οποίοι προσέφυγαν στην Ελλάδα, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του παρελθόντος Ιουλίου, οδήγησε την απρόβλεπτη και παρορμητική Τουρκική ηγεσία, σε ενέργειες οριακά ακραίες.

Δεν είναι μόνο οι δηλώσεις των Αξιωματούχων της Αγκύρας και το επεισόδιο στην Καλόλιμνο, αλλά και η όλη αίσθηση την οποία αφήνει η φρασεολογία τους σε σχέση με την Ελλάδα. Και μπορεί ο κ. Ερντογάν να προέβη -κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα-, σε ρητή δήλωση περί μη εδαφικών διεκδικήσεων, η πολιτική τάξη, όμως, της γείτονος δεν φαίνεται να συμμερίζεται αυτή την άποψη.

Από την άλλη πλευρά, η Ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται να ακολουθεί έναντι των αιτιάσεων της Αγκύρας παρόμοια παρελκυστική τακτική, όμοια με αυτή την οποία εφαρμόζει στο εσωτερικό. Πρέπει κάποιος να πληροφορήσει την Αθήνα ότι ο κ. Ερντογάν δεν είναι ο μέσος Έλληνας ψηφοφόρος, ο οποίος «καταπίνει» τις επικοινωνιακές τρίπλες του ΣΥΡΙΖΑ και των Κων. Τσίπρα και Καμένου. Ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε σαφώς και απεριφράστως ότι, ο Έλληνας Πρωθυπουργός του υπεσχέθη ότι η παράδοση των Τούρκων στρατιωτικών ήταν υπόθεση 15 ημερών. Αυτή η δήλωση δεν διεψεύσθη από κανέναν Έλληνα αρμόδιο. Ούτε το, κατά τα άλλα, λαλίστατο Μαξίμου έκανε την παραμικρή αναφορά.

Ευλόγως, επομένως, εγείρεται πληθώρα ερωτηματικών. Κατ’ αρχάς, ο κ. Τσίπρας είναι Πρωθυπουργός μιάς χώρας της οποίας δεν αντιλαμβάνεται το Πολίτευμα, το οποίο με σαφήνεια προβλέπει την διάκριση των εξουσιών; Ή μήπως, είχε στον νου του ότι θα είχε επιτύχει την μετατροπή της Ελληνικής Δημοκρατίας σε Λαϊκή Δημοκρατία Σοβιετικού τύπου, οπότε η Δικαιοσύνη θα ήταν μία διοικητική υπηρεσία-εργαλείο της εξουσίας; Ενδεχομένως να επιδεικνύει εργατικότητα και ζήλο στην άσκηση των καθηκόντων του, αλλά, αυτό δεν σημαίνει την υποκατάσταση των υπηρεσιών απονομής ασύλου από το Πρωθυπουργικό γραφείο ή συμβούλους στρατηγικής του κ.λπ.

Εκτός τούτου, τίθεται και ζήτημα αρχών. Η πρώτη φορά αριστερά κυβέρνηση, θα παραδώσει διωκόμενους πρόσφυγες, ανεξαρτήτως ενοχής τους ή μη, σε ένα αυταρχικό καθεστώς, όπως αυτό της σημερινής Τουρκίας; Και εν τέλει, ποιος είναι ικανός να κρίνει αν οι συγκεκριμένοι στρατιωτικοί ήσαν αναμεμειγμένοι ενεργά στην απόπειρα πραξικοπήματος;

Και εν πάση περιπτώσει, υφίσταται η απόφαση του Αρείου Πάγου, δια της οποίας καθίσταται σαφές κατ’ απόλυτο τρόπο ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να εκδόσει τους εν λόγω προσφεύγοντες στην Τουρκία. Στο σημείο αυτό, ας συγκρατηθεί ότι ο πρόσφυγας, ο οποίος αιτείται ασύλου, τίθεται αυτομάτως υπό την προστασία της Διεθνούς Κοινότητας.

Προς τι λοιπόν η άστοχη ενέργεια της Κυβέρνησης να προσφύγει κατά της αποφάσεως απονομής ασύλου στον συγκεκριμένο στρατιωτικό; Είτε θέλει κατ’ αυτόν τον τρόπο να δώσει το στίγμα της κυβερνητικής βουλήσεως με αποδέκτες τις αρμόδιες επιτροπές που θα εξετάσουν τα αιτήματα και των υπολοίπων, είτε προσπαθεί με Βαλκάνια κουτοπονηριά να ρίξει στάχτη στα μάτια της Τουρκικής ηγεσίας. Είπαμε, όμως. Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν είναι ο μέσος Έλληνας ψηφοφόρος. Αυτό που προκαλεί η Κυβέρνηση με αυτή την ανόητη και παντελώς άστοχη ενέργεια, είναι να δημιουργήσει δυνατότητες εκθέσεως της χώρας στο διεθνές και ιδιαίτερα στο Ευρωπαϊκό πεδίο και βέβαια, να προκαλέσει τριγμούς στο εσωτερικό της μέτωπο. Αλλά, ίσως, τελικά το ζητούμενο να είναι μία ακόμη ευκαιρία να περιβληθεί ο κυβερνητικός εταίρος του κ. Τσίπρα με μία ακόμη στολή. Ελπίζω, όχι εκείνη, την επίσημη της Προεδρικής Φρουράς.

Ένα ακόμη κρίσιμο ζήτημα των ημερών είναι και το θέμα του Μακεδονικού. Η σημερινή ηγεσία των Σκοπίων εμφανίζεται μετριοπαθής και σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνεται με την εθνικιστική καρικατούρα που ηγείτο προηγουμένως στην χώρα, αυτή. Το προσεχές θέρος, πρόκειται να πραγματοποιηθεί η τακτική σύνοδος της ΒορειοΑτλαντικής Συμμαχίας, στην οποία οι δυτικές δυνάμεις επιθυμούν την ένταξή της ΠΓΔΜ και στο Βουκουρέστι είχε καταστεί σαφές από πλευράς τους ότι ήταν η τελευταία περίπτωση, κατά την οποία επέδειξαν ανοχή. Τούτο σημαίνει ότι ο χρόνος πιέζει. Και πιέζει όχι μόνον διότι πρέπει να συμφωνήσουν οι ηγεσίες των δύο χωρών μέχρι την ΝΑΤΟϊκή σύνοδο, αλλά και γιατί απαιτείται χρόνος για την απορρόφηση των εσωτερικών κραδασμών, οι οποίοι θα προκληθούν στην κοινή τους γνώμη, καθ’ όσον, είναι προδήλως κατανοητό ότι θα υπάρξουν εκατέρωθεν υποχωρήσεις, προκειμένου να επέλθει ο συμβιβασμός.

Όμως, πρέπει να συνυπολογίζεται ότι το όνομα είναι μεν βασικό ζήτημα, αλλά, έχει και παράγωγα ζητήματα που προκαλούν, εν δυνάμει, τριβές. Επί παραδείγματι, ποιο θα είναι το όνομα της γλώσσας; Τι brand name θα έχουν τα προϊόντα τα οποία θα εξάγονται; Αυτά τα ζητήματα απαιτούν χρόνο ώστε να βρεθούν οι κατάληλες επιλογές επιλύσεώς τους. Δεν γίνονται πρόχειρα, στο πόδι, κάτι που ούτως ή άλλως συνηθίζεται στην παρ’ υμίν επικράτεια.

Γεγονός αδιαμφισβήτητο είναι ότι το θέμα πρέπει να κλείσει. Και το υπόδειγμα του Κυπριακού –στο οποίο κάθε προηγούμενη λύση ήταν και καλύτερη από την επόμενη-, επιτείνει την αναγκαιότητα αυτή. Δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα, η οποία παρά τα προβλήματά της και τις αστοχίες των κυβερνητικών επιλογών, παραμένει ακόμη η ισχυρότερη χώρα της Βαλκανικής, να συμπεριφέρεται σαν γριά γεροντοκόρη και να θεωρεί ότι κινδυνεύει η πολιτιστική και ιστορική της αξία από ένα υπόδειγμα κρατιδίου, όπως αυτό της ΠΓΔΜ. Ο μικρός –από κάθε οπτική- κυβερνητικός εταίρος του ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να επιδεικνύει την αθλιότητα και ανοησία του, πλην όμως, οι υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις της χώρας οφείλουν να συμπεριφερθούν ως τέτοιες. Και υπεράνω όλων, πρέπει πάντοτε να συγκρατείται ότι οι πρωτοβουλίες ανήκουν στην Κυβέρνηση και όχι στην αντιπολίτευση. Ήλθε το πλήρωμα του χρόνου να ακούσουμε και την υπεύθυνη κυβερνητική θέση και η παρέα του Μαξίμου να σταματήσει να πετά την μπάλα στην κερκίδα. Ας συνειδητοποιήσει ότι δεν διαχειρίζεται κατάληψη σχολείου, αλλά, έχει την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας.

Κατά τα λοιπά, θερμές ευχές για μία πραγματικά όμορφη χρονιά σε όλους. 

Συγκρότηση Κουρδικού κράτους εν’ όψει; Για την Δύση μία αξιόπιστη και συμφέρουσα εξέλιξη και όχι μόνον μια ηθική υποχρέωση. - Ελεύθερος Τύπος, 16 Οκτωβρίου 2017

Στην διάρκεια του χρόνου, δεν ήταν λίγες οι φορές, κατά τις οποίες το αίτημά των Κούρδων για την δημιουργία δικού τους  κράτους έγινε η αιτία να χρησιμοποιηθούν αυτοί προκειμένου να εξυπηρετηθούν συμφέροντα άλλων δυνάμεων -π.χ. Τουρκικά, ή άλλων, δυτικών χωρών. Καλλιεργούντο προσδοκίες και οι Κούρδοι, ελάμβαναν υποσχέσεις, οι οποίες ποτέ δεν ευοδώθηκαν. Παρέμεναν πάντοτε ως μειονοτικές ομάδες στα εδάφη της Τουρκίας, του Ιράκ, του Ιράν και της Συρίας. Πάνω από 70 εκμ. Κούρδοι ήσαν υποχρεωμένοι να ζουν υπό καθεστώς καταπίεσης και περιορισμών στα δικά τους εδάφη, τα οποία διαμοιράσθηκαν στις προαναφερόμενες χώρες, τα τελικά σύνορα των οποίων διευθέτησε οριστικά, η Συνθήκη της Λωζάννης, μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την δημιουργία της Τουρκίας.

Είναι γνωστή η κατάσταση των Κούρδων στην Τουρκία· οι Κούρδοι στο Ιράκ αγωνίζονταν για χρόνια και πλήρωσαν με ποταμούς αίματος την αυτονομία τους, αφού, βέβαια, χρειάστηκε η Χαλέπσα και οι εκατοντάδες απώλειες αμάχων, από τα χημικά όπλα του καθεστώτος Σαντάμ. Το δεσποτικό καθεστώς της Συρίας και οι θεοκράτες της Τεχεράνης, είχαν εφαρμόσει ασφυκτικό κλοιό στις περιοχές των Κούρδων και παρά τις συγκρούσεις που κατά περιόδους λαμβάνουν χώρα, οι Κουρδικές κραυγές αγωνίας για ελευθερία και αναγνώριση της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους δεν ακούγονταν από την διεθνή κοινότητα.

Σήμερα, οι εξελίξεις έχουν διαμορφώσει ένα νέο περιβάλλον. Η Δύση, ερχόμενη πλησιέστερα, ερχόμενη σε άμεση επικοινωνία και επαφή με το Κουρδικό στοιχείο στο Ιράκ και στην Συρία, διαπίστωσε ότι αν στην Μέση Ανατολή υπάρχει μία συμπαγής, αξιόπιστη και συνεπής ομάδα με την οποία είναι εύκολο να συνεννοηθεί κανείς χωρίς να κινδυνεύει από τις πολυδαίδαλες διακλαδώσεις της ανατολίτικης, διαπραγματευτικής ... ευελιξίας, αυτή η ομάδα είναι οι Κούρδοι. Πέραν της συνεπούς και σοβαρής στάσης τους κατά την επιχείρηση ανατροπής των ολοκληρωτικών καθεστώτων της περιοχής, απέδειξαν ότι είναι οι ψύχραιμοι και συνεπείς προς τις συμφωνίες τους συνομιλητές, όχι μόνον της Δύσης, αλλά και στις ίδιες τις χώρες που δρουν. Ήταν ευχής έργον η παρουσία του αειμνήστου Τζαλάλ Ταλαμπανί στην Προεδρία του μεταΣανταμικού Ιράκ. Η σώφρων στάση του, η μετριοπάθειά του και η νηφάλια παρουσία του, είναι περισσότερο από βέβαιον ότι απέτρεψε και πρόλαβε πολύ δυσμενείς καταστάσεις στην χώρα, όταν η Κυβέρνηση της Βαγδάτης αδυνατούσε να επιβάλλει την καταλαγή των θρησκευτικών παθών μεταξύ Σουνιτικών και Σιϊτικών ακραίων στοιχείων, που προκαλούσαν χάος και αναρχία στην χώρα.

Ας συγκρατηθεί στο σημείο αυτό ότι, ακόμη και κατά την περίοδο 2005-μέσα του 2007, όταν η κατάσταση στο Ιράκ ήταν εκτός ελέγχου, στις περιοχές υό την ευθύνη της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβερνήσεως του Ερμπίλ (Αυτόνομο Κουρδιστάν του Β. Ιράκ), η τάξη και η λειτουργία του κράτους ήταν υποδειγματικές.

Αλλά και στις μετέπειτα κρίσεις η παρουσία των Κούρδων ήταν ευτυχής συγκυρία. Στην κρίση της Συρίας, η πρώτη -και μέχρις ενός σημείου η μόνη-, λογική φωνή και διεκδίκηση είχε ως πηγή το Κουρδικό στοιχείο. Στην περίπτωση του διεθνούς αγώνα κατά του αυτοαποκαλούμενου «Χαλιφάτου» (ISIS) και των παραφρόνων δολοφόνων του, οι Κούρδοι τόσο του Ιράκ, όσο και της Συρίας, έθεσαν σε δεύτερη μοίρα το εθνικό τους συμφέρον και κτύπησαν πάση δυνάμει τους θύλακες των τρομοκρατών. Οι Κούρδοι Πεσμέργκα του Ιράκ και της Συρίας, δεν δείλιασαν ούτε στιγμή μπροστά στο μένος των φανατικών δολοφόνων, οι οποίοι με πρόσχημα την πίστη τρομοκρατούσαν, βίαζαν, δολοφονούσαν οποιονδήποτε αντιστεκόταν στην μανία τους. Οι Κούρδοι δεν πτοήθηκαν ούτε δευτερόλεπτο από τους αλαλαγμούς των ψυχωτικών του «χαλιφάτου» και περιέθαλψαν και προστάτευσαν τους διωκόμενους Γιεζίντι, Μανδαϊστές αλλά και Σιϊτες που έπεφταν στα χέρια των συμμοριτών του AL-Baghdati, όταν οι δυνάμεις της Συριακής αντιπολίτευσης και του Assad είχαν πρώτη μέριμνα την αλληλοεξόντωση και οι Ιρακινές ένοπλες δυνάμεις τρέπονταν σε φυγή από τον πρώτο πυροβολισμό στην Μοσούλη και το Βορειοδυτικό Ιράκ.

Με τις πράξεις τους αυτές –μην λησμονείται το γεγονός ότι από χθες η Ράκα, η πρωτεύουσα του «χαλιφάτου» είναι ελεύθερη και είναι τα Κουρδικά όπλα που επέτυχαν αυτό-, είναι βέβαιο ότι έχουν κερδίσει την αναγνώριση και την συμπάθεια όλων των πολιτισμένων και φιλελεύθερων πολιτών της παγκόσμιας κοινότητας.

Αν, μέχρι χθες η προοπτική δημιουργίας Κουρδικού κράτους ήταν ένα όραμα, ένας διακαής πόθος στην καρδιά και την ψυχή των υπερήφανων Πεσμέργκα των Κουρδικών ορεινών περιοχών, σήμερα, το αίτημα αυτό δείχνει περισσότερο από ποτέ άλλοτε ώριμο και πρακτικά εφικτό να υλοποιηθεί. Το Κουρδικό δημοψήφισμα στο Ιράκ, με το ερώτημα Ανεξαρτησίας –σ.σ. δεν πρόκειται για το δημοψήφισμα το οποίο προβλέπεται από το άρθρο 140 του Ιρακινού Συντάγματος περί δημοψηφίσματος για το Κιρκούκ, αλλά, για δημοψήφισμα που αφορούσε στην ανεξαρτησία ολοκλήρου του Ιρακινού Κουρδιστάν-, καίτοι συμβουλευτικού χαρακτήρα, είναι απολύτως ενδεικτικό της καταστάσεως και της διαθέσεως του Κουρδικού λαού. Με 78% συμμετοχή, το 92,5% των ψηφισάντων τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας, ενώ, μόλις το 7,2% κατά αυτής. Να σημειωθεί ότι η Κουρδική ηγεσία, στις παντοειδείς πιέσεις που δέχθηκε για την αναβολή του δημοψηφίσματος, δεν υπήρξε μονολιθικά αρνητική, αλλά, ζήτησε ευλόγως, εγγυήσεις και συγκεκριμένα βούλευμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε., στο οποίο θα εκφραζόταν η βούληση για διευθέτηση του ζητήματος σε εύλογο χρόνο. Δεν έλαβε καμία ουσιαστική εγγύηση, από καμία πλευρά και προέβη στην διενέργεια του δημοψηφίσματος.

Βέβαια, η κήρυξη ανεξαρτησίας,  δεν είναι ούτε απλό, ούτε εύκολο θέμα αλλά, ούτε και άμεσο. Γύρω από αυτό το ζήτημα εξελίσσονται ποικίλα σενάρια και η εμπλοκή των γύρω χωρών περιπλέκουν έτι περεταίρω την ήδη δύσκολη κατάσταση.

Από την πλευρά της, η Βαγδάτη σκληραίνει την στάση της και συγκέντρωσε στην μεθόριο με τις Κουρδικές περιοχές, στρατεύματα με την συνδρομή της παραστρατιωτικής Al Hast al Shaabi (πολιτοφυλακή που δημιουργήθηκε από Σιΐτες εναντίον του ISIS και πιθανότατα καθοδηγείται από τους Ιρανούς). Ο Ιρακινός Πρωθυπουργός δήλωνε ότι «ο στρατός θα επανέλθει στις θέσεις τις οποίες κατείχε προ του 2014 (σ.σ. υποχωρώντας κάτω από την επίθεση των δυνάμεων του ISIS). Οι δυνάμεις, τελικά απεχώρησαν μετά την σθεναρή στάση των Κούρδων και την αντίστοιχη συγκέντρωση μονάδων Πεσμέργκα. Παρά αυτό, όμως, ο Ιρακινός στρατός έχει τεθεί σε κατάσταση υψηλής επιφυλακής.

Παραλλήλως, η Κυβέρνηση της Βαγδάτης προέβη στην εφαρμογή κυρώσεων, οι οποίες συνίστανται συνοπτικά στις εξής δράσεις: α) απαγόρευση διεθνών πτήσεων σε Ερμπίλ και Σουλεϊμανίγια. Οι μετακινήσεις από και προς τις Κουρδικά αεροδρόμια γίνονται, με εσωτερική ανταπόκριση, μέσω Βαγδάτης, β) οι ομοσπονδιακές δημόσιες υπηρεσίες πέρασαν υπό τον άμεσο έλεγχο της κεντρικής κυβερνήσεως του Ιράκ, γ) εξήγγειλε τον έλεγχο των τελωνείων –κάτι που όμως, είναι δύσκολο να εφαρμοσθεί.

Οι όμορες Τουρκία και Ιράν, οι οποίες έχουν Κουρδικούς πληθυσμούς στην επικράτειά τους δεν είναι εύκολο να αποδεχθούν ένα ανεξάρτητο Κουρδικό κράτος. Ακόμη, περισσότερο σημαντικό για αυτές είναι οι πετρελαιοπηγές Avana και Byhasan στο Νότιο Κιρκούκ και η τεράστια ποσότητα υψηλής και περιζήτητης ποιότητας φυσικού αερίου στην μεγάλη περιοχή που εκτείνεται από την Τσαλμάς έως και την Καλάρ. Αυτά είναι και τα στοιχεία εκείνα που υπαγόρευσαν την ανακωχή Αγκύρας και Τεχεράνης και την σύμπλευσή τους από κοινού με την Βαγδάτη. Ο έλεγχος των κοιτασμάτων αυτών από Κουρδική ηγεσία, προφανώς, δεν εξυπηρετεί τα σχέδια της Τουρκικής ηγεσίας, η οποία μεθοδεύει την απονομή κυριαρχικού ρόλου στους εθνικά συγγενείς Τουρκομανικούς πληθυσμούς της περιοχής και βεβαίως αποτελεί ανατροπή των Ιρανικών σχεδιασμών οι οποίοι περιλαμβάνουν την κυρίαρχη παρουσία την ομοδόξου Σιϊτικής, Ιρακινής Κυβερνήσεως.

Επιπροσθέτως, είναι εξ ίσου ζωτικής σημασίας το γεγονός ότι το ενδεχόμενο δημιουργίας Κουρδικού κράτους με διέξοδο στην Μεσόγειο μέσω των Κουρδικών εδαφών της Συρίας, για το Ιράν αποτελεί πλήγμα γιατί διακόπτει την συνέχεια του Σιϊτικού τόξου Ιράν-Ιράκ-Συρίας-Λιβάνου (με την ύπαρξη εκεί της ισχυρής Hizbollah), ενώ υποβαθμίζει σημαντικά –αν δεν καταργεί- τον ρόλο της Τουρκίας στην μεταφορά φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Συνεπώς, τούτων δεδομένων, δεν συνιστά έκπληξη το γεγονός ότι παραμονές του δημοψηφίσματος στο Κουρδιστάν, απετράπη τελευταία στιγμή η απαγωγή του Κυβερνήτη του Κιρκούκ. Την επιχείρηση –κατά πληροφορίες-, σχεδίασαν και προσπάθησαν να υλοποιήσουν από κοινού η Inlaat (Ιρανικές μυστικές υπηρεσίες), η Τουρκική –και γνωστή μας- MIT καθώς και Ιρακινοί Σιϊτες παραστρατιωτικοί. Η συγκέντρωση δυνάμεων Πεσμέργκα οδήγησε, τελικά, την επιχείρηση σε αποτυχία. Ούτε και η σύλληψη από Κουρδικές μεθοριακές δυνάμεις δύο τουρκικών φορτηγών (νταλίκες) που μετέφεραν στρατιωτικό εξοπλισμό προοριζόμενο για του Τουρκομάνους της περιοχής Κιρκούκ, με απώτερο στόχο της Άγκυρας την πρόκληση επεισοδίων, τα οποία θα της έδιναν την ευκαιρία να επέμβει στρατιωτικά στην περιοχή, πρέπει να μας δημιουργεί απορίες.

Επί του πρακτέου, οι επιλογές της Κουρδικής ηγεσίας είναι συγκεκριμένες. Πρώτη επιλογή είναι η ανακήρυξη ανεξαρτησίας, με δεδομένο ότι «όπου βρίσκεται ένας Πεσμέργκα, εκεί είναι και τα σύνορα». Η επιλογή αυτή δεν συζητείται όμως υπό τις παρούσες συνθήκες, καθώς θα οδηγούσε πιθανότατα σε ένοπλη αντιπαράθεση και εμπλοκή όμορων χωρών –συγκρατείται ότι και το Ριάντ έχει εκφράσει ρητά την διαφωνία του με ανεξάρτητο Κουρδικό κράτος και τάχθηκε κατά της διενέργειας του δημοψηφίσματος- και συνεπώς στην πλήρη αποσταθεροποίηση της περιοχής. Αυτό ούτε και οι Κούρδοι το επιθυμούν, είναι σαφής και απερίφραστη η τοποθέτησή τους υπέρ του διαλόγου και της ειρηνικής επίλυσης του θέματος. Επιπροσθέτως και η Δύση φρίττει σε μία τέτοια εκδοχή. Συνεπώς, είναι βέβαιο ότι οι Κούρδοι, αν μη τι άλλο, δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την καλή τους εικόνα.

Η Ιρακινή πλευρά, μαξιμαλιστικά, διακηρύττει ότι μόνο η περίπτωση Ομοσπονδίας είναι συζητήσιμη εκδοχή. Αυτή ήταν και η πρώτη αντίδραση του Πρωθυπουργού Abad, μετά το δημοψήφισμα.

Η εκδοχή της επιλογής για δημιουργία Συνομοσπονδίας, είναι εκείνη που φαντάζει, την στιγμή αυτή, τουλάχιστον, ως η πλέον βατή και εφικτή. Εξ αυτού και προβάλλεται από την Κουρδική πλευρά, ενώ, πληροφορίες αναφέρουν ότι και η Ιρακινή ηγεσία έχει θετική προσέγγιση. Τα σημεία διαπραγμάτευσης είναι βέβαια διαφορετική υπόθεση. Η Κουρδική πλευρά θέτει ως όρο την καταβολή του 17% του ετήσιου προϋπολογισμού του Ιράκ, την κάλυψη των αμυντικών δαπανών και την προστασία των συμβολαίων που έχει συνάψει η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση με ξένες εταιρίες.

Η Δύση, πρέπει να σκεφθεί και να πράξει προς το συμφέρον της, μιας και εκτός από την ηθική υποχρέωση που δημιουργεί η στάση των Κουρδικών πληθυσμών, υπάρχει και το γεγονός ότι δύσκολα θα συναντήσει έντιμους, αξιόπιστους και συνεπείς συνομιλητές στην περιοχή. Καλύτερη μαρτυρία για αυτό, συνιστούν ο εκτροχιασμένος Τούρκος σουλτάνος και οι απρόβλεπτοι θεοκράτες της Τεχεράνης.

Σε κάθε περίπτωση το παιχνίδι είναι σκληρό και μόλις άρχισε.

«Κοινωνικό Θέατρο»: ένας λειτουργικός θεσμός, καλλιτεχνικής παιδείας για όλους, από τον Δήμο Αγίας Βαρβάρας. Ελεύθερος Τύπος


Είναι πάντοτε ευχής έργον η επαφή με ανθρώπους εμπνευσμένους, με πίστη και αφοσίωση στις πραγματικές αξίες. Η επαφή με πρόσωπα που κινούνται με ανιδιοτέλεια και συνέπεια, υπηρετούν τον «άνθρωπο». Πρόσωπα που έχουν την συνείδηση προσφοράς και τοποθετούνται αλληλέγγυοι στις πλέον δύσκολες συνθήκες που κάποιος μπορεί να βρεθεί.

Αν τύχει να συναντήσεις στην διαδρομή σου τέτοιους, πραγματικά σημαντικούς ανθρώπους, αυτό αποτελεί αιτία ευγνωμοσύνης για τις συνθήκες και δυνάμεις που σου έδωσαν αυτό το προνόμιο.

Αισθάνομαι ευγνώμων λοιπόν, γιατί αγαθή τύχη μου έδωσε την ευκαιρία να συναντήσω, να γνωρίσω τέτοιους ανθρώπους, όπως πρόσφατα συνέβη με τον κ. Δημήτρη Παπαγιάννη, τον διευθυντή της σχολής δραματικής τέχνης «Ιάκωβος Καμπανέλλης» και τον συνεργάτη του, επίσης, ηθοποιό και σκηνοθέτη κ. Στάθη Γράψα.

Ο κ. Παπαγιάννης, ανικανοποίητο πνεύμα, δεν σταματά να παράγει ουσιαστικό έργο και πολιτιστικά γεγονότα στην Αγία Βαρβάρα, τον γνωστό δήμο της Δυτικής Αττικής. Μετά την επιτυχή λειτουργία της σχολής δραματικής τέχνης, η οποία έχει δώσει στο ελληνικό θέατρο δεκάδες νέους άρτια πεπαιδευμένους καλλιτέχνες –όχι, απλά, ηθοποιούς-, φέτος προχωρά ένα βήμα, επιχειρώντας  την δημιουργία ενός νέου θεσμού στον χώρο παραγωγής πολιτισμού. Αυτόν, τον οποίο αποκαλεί Κοινωνικό Θέατρο.

Μίας δράσης, η οποία στοχεύει να διερευνήσει και να εκτείνει τις δυνατότητες της θεατρικής παιδείας και εκπαίδευσης, καθιστώντας τες εργαλεία προσέγγισης, επικοινωνίας και επαφής με κοινωνικές ομάδες, οι οποίες βρίσκονται στα όρια του κοινωνικού αποκλεισμού, δηλαδή, Ρομά, πρόσφυγες, μετανάστες κ.ά. Ταυτοχρόνως, στόχος είναι και η εκπαίδευση ανθρώπων του θεάτρου στην εργασία με συναφείς ομάδες, ώστε να μπορούν να προσφέρουν και αυτοί με την σειρά τους.

Η επιλογή του κ. Γράψα δεν είναι τυχαία. Ο καλλιτέχνης, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω, διαθέτει ένα εξαιρετικό βιογραφικό, προσφέρει εδώ και τρία χρόνια εθελοντικά στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων- Αυλώνα -αυτό που γνωρίζουμε ως φυλακές ανηλίκων-, δημιουργώντας θεατρική ομάδα κρατουμένων, η οποία έχει πραγματοποιήσει συνολικά δώδεκα παραστάσεις ενώπιον κοινού, εισφέροντας σημαντικά και ουσιαστικά στην διαδικασία σωφρονισμού.

Επειδή αυτό το τελευταίο, ηχεί άκομψα, ως στερεότυπο νεκρό περιεχομένου, θα τολμούσα να πω ότι η δουλειά που έχει προσφέρει ο κ. Γράψας στις φυλακές –όχι μόνον του Αυλώνα, αλλά και εκείνες της Θήβας και το Ψυχιατρείο κρατουμένων των φυλακών Κορυδαλλού-, έγινε ο σπινθήρας επανεκκίνησης της ψυχής των νέων που μετείχαν στη θεατρική αυτή ομάδα.

Δεν είχα την τύχη, όπως άλλοι να παρακολουθήσω κάποια από τις παραστάσεις τους, αλλά, τα αποσπάσματα που είδα σε videos, ειλικρινά, ισοπέδωσαν κάθε μικροαστισμό μου. Η δύναμη της παράστασης, είμαι βέβαιος ότι θα έχει χαράξει, αν όχι ισοβίως, τουλάχιστον για πολύ μεγάλο διάστημα τους θεατές της και, σίγουρα, θα αποκόμισαν και εκείνοι κάτι ουσιαστικό.

Συνεπώς, οι προσδοκίες που δημιουργούνται από την συνεργασία των δύο αυτών, πραγματικών καλλιτεχνών και την δράση, την οποία επέλεξαν, είναι περισσότερο από υψηλές και ανυπομονούμε για τα πρώτα αποτελέσματα.

Τέλος, σε εποχές κατά τις οποίες η ετήσια πολιτιστική δραστηριότητα των οργανισμών αυτοδιοίκησης, εξαντλείται στην παρουσίαση πολιτιστικών «Αύγουστων» και «Σεπτεμβρίων», οι οποίοι –συνεπικουρούμενοι από ποικίλες εορτές «σαρδέλας», «φέτας» και λοιπών προϊόντων μπακαλικής και μαναβικής-, απορροφούν σημαντικά τμήματα του προϋπολογισμού των δήμων, αφήνοντας τους υπόλοιπους μήνες ... απολίτιστους, είναι παρήγορο να υπάρχουν δημοτικοί άρχοντες όπως ο Δήμαρχος και ο Αντιδήμαρχος πολιτισμού της Αγίας Βαρβάρας, οι οποίοι προσπαθούν και τελικά εκφεύγουν με επιτυχία από το πλαίσιο που συνιστά το κιτς, νεορωμαίϊκο πανηγύρι.

Δεν υποτιμώ, ούτε απαξιώνω τα πανηγύρια. Αντιθέτως! Τα αυθεντικά πανηγύρια και υψηλή αξία έχουν και αναπόσπαστα κομμάτια του λαϊκού μας πολιτισμού είναι, γεγονός που έχει αξία και ενδιαφέρον. Αρκεί, βέβαια να είναι αυθεντικά και να έχουν ανιδιοτελές κίνητρο και όχι εκείνο της αρπαχτής κάθε είδους, είτε οικονομικής είτε ψήφων.

Όμως, ευτυχώς, υπάρχει και η άλλη διάσταση. Εκείνη, η οποία αποκαλύπτεται όταν δημιουργικοί, τολμηροί και ανοικτόμυαλοι δημοτικοί άρχοντες συμπίπτουν με εμπνευσμένους, , συνεπείς και ανιδιοτελείς δημιουργούς και καλλιτέχνες.

Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί και ο δήμος της Αγίας Βαρβάρας στην Δυτική Αττική. 

Σπινθήρας ελπίδας, επανεκκίνησης ψυχών σε ετεροτοπίες παρέκκλισης - Ελεύθερος Τύπος, 16η Δεκεμβρίου, 2017


Σε όλη την διάρκεια της πορείας του ανθρώπου, δεν υπήρξε περίοδος και πολιτισμός που δεν δημιούργησε οριοθετημένους τόπους, οι οποίοι προορίζονταν για τους «Άλλους». Ενίοτε, χώρους αποβολής των παραβατικών μελών της κοινωνίας, περιοριζομένης της ελευθερίας τους, αλλά και χώρους εντός των οποίων θα κρυφτούν οι βιολογικές, οργανικές «αστοχίες»...

Οι κοινωνίες δημιουργούν τόπους προκειμένου να εναποθέσουν τα απόβλητά ή τις ενοχές τους.

Δεν είναι σκοπός, εδώ, η έναρξη μίας εκτενούς συζητήσεως-ανάλυσης για την εξέλιξη του Δικαίου και κατ’ επέκταση του δικαιοδοτικού συστήματος. Αυτό που ενδιαφέρει, είναι η αποτελεσματικότητα στην λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος και το αν υπάρχουν στην διάθεσή μας εργαλεία, τα οποία αξιοποιούμενα θα αποδώσουν αποτελέσματα με στόχο την μείωση απωλειών και την διάσωση κοινωνικού μας κεφαλαίου.

Η σύγχρονη κοινωνία, αυτή που συνιστά μια φιλελεύθερη δημοκρατία, Δυτικού τύπου, δεν μπορεί να είναι εκδικητική και να επιβάλει στους παραβάτες του Νόμου τιμωρία και ποινές οι οποίες συνεπάγονται την εξόντωση τους ή την εξυπηρέτηση των εκδικητικών ενστίκτων της. Οι εικόνες οργισμένων θυμάτων ή συγγενών στις τηλεοπτικές κάμερες, είναι ... ευλογία για την τηλεθέαση, πλην όμως, δεν είναι συμβατές με την έννοια του πολιτισμένου ανθρώπου.

Οι νόμοι και οι θεσμοί απονομής Δικαίου, στις συντεταγμένες κοινωνίες, συνίστανται και λειτουργούν από τα κοινώς συμπεφωνημένα όργανα. Αυτό είναι δύσκολο, ίσως – και σε ορισμένες περιπτώσεις αδύνατο-, να γίνει αντιληπτό, ειδικά από όσους καθίστανται αποδέκτες των συνεπειών μιας εγκληματικής πράξης. Αυτά, όμως αφορούν την διαδικασία μέχρι την επιβολή της ποινής.

Από την επιβολή της ποινής και επέκεινα, το σωφρονιστικό σύστημα, έχει αποστολή να δημιουργήσει τους κατάλληλους όρους και προϋποθέσεις επανένταξης του δράστη –κρατούμενου και καταδίκου πλέον-, στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Το τι προηγήθηκε και για ποιους λόγους ο κρατούμενος οδηγήθηκε στην φυλακή, έχει προφανώς την αξία του και συγκρατείται, αλλά, δεν πρέπει να καθορίζει την αντιμετώπισή του από το σωφρονιστικό σύστημα. Γιατί, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων που σχετίζονται πιθανόν με αίτια παθολογίας, όλοι δικαιούνται, κατ’ ελάχιστον, την δεύτερη ευκαιρία. Και είναι γεγονός ότι, όταν αυτή η ευκαιρία δίδεται ανιδιοτελώς, με εντιμότητα και ειλικρινώς θετική διάθεση, τότε αποδίδει.

Περιορισμένες είναι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες, πρώην κατάδικοι συμπεριφέρθηκαν με αχαριστία, όταν κάποιος τους έδωσε την ευκαιρία. Ακόμη και όταν για άλλες αιτίες υποτροπίασαν, δεν φάνηκαν αγνώμονες σε όποιον τους προσέγγισε με ειλικρίνεια, σεβόμενος την ανθρώπινη υπόσταση και αξιοπρέπειά τους.

Υπάρχει, όμως, το απογοητευτικό ποσοστό του 65%-70% υποτροπής και επιστροφής στην φυλακή. Οι λόγοι σύνθετοι και οι αιτίες πολλαπλές. Επομένως, πρέπει να αποδεχθούμε, ως νομοτέλεια, την απώλεια ενός υπολογίσιμου αριθμού ανθρώπων, ενός ποσοστού του έμψυχου κεφαλαίου μας; Να συνθηκολογήσουμε και να εγκαταλείψουμε την όποια προσπάθεια γιατί «αυτή είναι η μοίρα τους», γιατί «ο κατήφορος δεν έχει επιστροφή»; Και θα αισθανόμαστε όμορφα όταν θα ξέρουμε ότι χαρίσαμε στην σκοτεινή πλευρά κάποιους, οι οποίοι θα μπορούσαν να προσθέσουν στην συνολική προσπάθεια;

Εύλογα διερωτάται κανείς αν υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει, κάτι που μπορεί να λειτουργήσει ως εν δυνάμει αντίβαρο. Η απάντηση είναι απολύτως καταφατική. Η εμπειρία του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων – Αυλώνα είναι ενδεικτική και πραγματικά, αφήνει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας.

Στον συγκεκριμένο χώρο, στον οποίο κρατούνται νέοι 18-25 ετών, υπήρξε η ευτυχής συγκυρία της παρουσίας του διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου των φυλακών του κ. Νίκου Αρμένη. Δάσκαλος, ο οποίος απέχει μακράν από το στερεότυπο του μίζερου, γραφειοκρατικοποιημένου εκπαιδευτικού-δημοσίου υπαλλήλου και υπηρετεί το λειτούργημά του με ειλικρινή αφοσίωση και πάθος. Αγαπά αυτό που κάνει και δεν συναρτά την ποιότητα των υπηρεσιών του με την αντιμισθία του.

Στην διαδρομή του συναντήθηκε με τον Στάθη Γράψα. Ηθοποιό με εκπληκτικό βιογραφικό, και πάθος για το θέατρο. Όμως, ο Στάθης δεν είναι από εκείνους που θεωρούν τον καλλιτέχνη σαν ένα «ευαίσθητο, πληγωμένο πουλάκι». Τοποθετεί τον εαυτό του στο θέατρο του τρίτου χώρου, εκείνο δηλαδή το θέατρο που παρεμβαίνει στην κοινωνική διεργασία, προτείνει, ανατρέπει αλλά ταυτοχρόνως, εισπράττει και ανατροφοδοτείται από τους ανθρώπους του πραγματικού κόσμου. Έτσι αντιλαμβάνεται ότι υπηρετεί τον ρόλο του ως καλλιτέχνης, ως ενεργό μέλος της κοινωνίας. Έχοντας αυτό ως αρχή και στάση ζωής, προσφέρθηκε το 2010 εθελοντικά, να συγκροτήσει ομάδα θεατρικής διδασκαλίας στο ΕΚΚΝ-Αυλώνα. Η σύμπτωσή του με τον Νίκο Αρμένη έκανε δυνατή την δημιουργία θεατρικού τμήματος στο συγκεκριμένο κατάστημα κράτησης. Δηλαδή, εντός μιας ετεροτοπίας απόκλισης (την φυλακή) δημιούργησαν μία δεύτερη ετεροτοπία (το θέατρο), η οποία κατέλυσε την αρνητική επιρροή της πρώτης και έδωσε την δυνατότητα να γεννηθεί ο σπινθήρας για την επανεκκίνηση των ψυχών.

Οι Νίκος Αρμένης και ο Στάθης Γράψας, δεν αντιμετωπίζουν τους κρατουμένους ως «άλλους», αλλά, ως νέους που έχουν το δικαίωμα στο λάθος και που βεβαίως πρέπει να υποστούν τις συνέπειές του, αλλά όχι για λόγους εκδίκησης. Όχι τιμωρία για την τιμωρία, όχι τιμωρία δίχως αγάπη, που ξεραίνει τις ψυχές.

Για την διαδρομή και λειτουργία των ομάδων, τις δυσκολίες και τις συνθήκες, τις παραστάσεις, και τις τεχνικές θα μιλήσουν οι ίδιοι οι συντελεστές. Κλείνοντας το εισαγωγικό μου σημείωμα, θέλω να επισημάνω το εξής:

Το ποσοστό υποτροπής και επιστροφής στην φυλακή των κρατουμένων που μετείχαν και εργάστηκαν στο θεατρικό αυτό εργαστήρι, από το προαναφερθέν 65%-70%, μειούται στο 8%-10% (η μέτρηση αφορά χρονικό διάστημα πλέον της πενταετίας, το οποίο κρίνεται ως ικανό για την εξαγωγή συμπερασμάτων).

Συνεπώς, μήπως η πολιτική ηγεσία –κάθε απόχρωσης-, πρέπει να σταματήσει να συζητά ανοήτως για το ζήτημα των φυλακών και του σωφρονιστικού συστήματος και να αξιοποιήσει συστηματικά ένα εργαλείο που έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι λειτουργεί;

Και γιατί είναι βέβαιο ότι λειτουργεί; Μα γιατί απλούστατα, το θέατρο είναι από την φύση του αταξικό και υπεράνω χαρακτηριστικών που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους. Τόσο στην προέλευσή του όσο και στους τελικούς αποδέκτες του. Όλοι μπορούν να δουν και να χαρούν το θέατρο. Αστοί, εργάτες, μικρομεσαίοι, έξυπνοι, κουτοί, αφελείς ή πονηροί.

Ούτως ή άλλως, η τέχνη έχει κοινωνική αποστολή. Δεν αποτελεί σκοπό της η εξυπηρέτηση πολιτικών ή άλλων ιδιοτελών σκοπιμοτήτων. Σκοπός της είναι η εξύψωση της ηθικής και πνευματικής αισθητικότητας του ανθρώπου. Αυτό, ισχύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στην περίπτωση του θεάτρου, γιατί η επαφή με τον άνθρωπο είναι στενώτερη. Άρα, δημιουργείται μία ιδανική συνθήκη, εντός της οποίας ο άνθρωπος υποβοηθείται προκειμένου να επιτύχει την πνευματική και ηθική του εξύψωση.

Και εντός των φυλακών, είναι δυνατόν –όχι, βεβαίως, εύκολα-, να βρεθεί ο δρόμος ο οποίος οδηγεί στην πραγμάτωση του σκοπού, αυτού, μιας και η Τέχνη δεν έχει στεγανά, όρια και προκαταλήψεις. «Η Τέχνη αξίζει περισσότερο από την Αλήθεια» πρέσβευε ο Νίτσε. Και πράγματι στην περίπτωση του θεάτρου η θέση αυτή συναντά την πλέον αυθεντική απεικόνισή της. Γιατί αν η αλήθεια είναι η αποκάλυψη των φαινομένων, τότε, το θέατρο προϋπάρχει αυτής. Γιατί εν αρχή δεν «ην ο Λόγος», αλλά η δυναμική δημιουργίας και εξελικτικής διαδικασίας του όντος. «Γίγνεσθαι-ένταση-φωνή-ασυνείδητο-μικρό παιδί-ζώο» που υπερβαίνει το ασφυκτικό ζεύγμα Φύση – Πολιτισμός[1]. Επομένως, αν βρεθεί και ένας «δάσκαλος» ο οποίος έχει την ικανότητα να δημιουργεί ερεθισμούς πνευματικής περιέργειας και μπορεί να διαχειρίζεται τα δυναμικά μιας ομάδας –στην περίπτωση που αφορά σε κρατουμένους, απαιτείται ιδιαίτερη ικανότητα και υψηλού επιπέδου παιδεία, τόσο θεατρική όσο και ευρύτερη-, τότε το αποτέλεσμα μας εκπλήσσει. Γιατί, τότε κάθε είδους δεσμά καταλύονται, ισοπεδωμένα από την ελευθερία που αγγίζει η θεατρική μυσταγωγία. Η οίηση και η μαγεία της θεατρικής πράξης. Επειδή ο άνθρωπος μπορεί να αισθάνεται και να σκέπτεται ελεύθερα. Το θέατρο λειτουργεί καθαρτικά σε κάθε άνθρωπο που θα τολμήσει να άρει τους περιορισμούς του εγωισμού, της ματαιοδοξίας και της φτήνιας που κουβαλάει ο κάθε ένας από εμάς μέσα του.

Και είναι ενδιαφέρον να ανακαλύπτεις τον τρόπο, την δυναμική που αυτό, λειτουργεί σε συνανθρώπους μας ως σπινθήρας επανεκκίνησης για την ψυχή τους. Γιατί, πέραν πάσης αμφιβολίας, αυτά τα παιδιά που εμείς χαρακτηρίσαμε ως «άλλους» και τα σπρώξαμε –δεν αντιλέγω και με δική τους ευθύνη-, στο περιθώριο, κάνουν θέατρο για την ψυχή τους. Και αυτό είναι προδήλως αντιληπτό από οποιονδήποτε θα δει είτε άμεσα είτε σε βιντεοσκόπηση κάποια παράστασή τους. Ας μου επιτραπεί να σημειώσω ότι, στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα, το Θέατρο συναντά την ολοκλήρωση της αποστολής του και ο Στάθης Γράψας είναι ο αφιερωμένος καλλιτέχνης, εκείνος που αποτάσσει την αρπαχτή και την ψευδή λάμψη του θεάματος, προκειμένου να υπηρετήσει την Τέχνη του, αναζητώντας διεργασία ανασυγκρότησης και αξιοποίησης ψυχών, τις οποίες έχουμε καταδικάσει στο περιθώριο.

Ακόμη, στον κύκλο σεμιναρίων για το «κοινωνικό θέατρο», τα οποία διοργάνωσε η Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης «Ιάκωβος Καμπανέλης» του Δήμου Αγίας Βαρβάρας, ο κ. Γράψας παρουσίασε αποσπάσματα από παραστάσεις στις οποίες δούλεψε με άτομα με ειδικές ανάγκες. Η εργασία αυτή, για τους ίδιους λόγους που προανεφέρθησαν, ήταν εξ ίσου συγκλονιστική.

Ειλικρινά, είναι κάτι που πρέπει να το δει κάποιος. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στην διεύθυνση της σχολής και στην πολιτική ηγεσία του Δήμου για αυτή την προσπάθεια. Οι σπουδαστές της σχολής, είναι ιδιαίτερα τυχεροί γιατί η παιδεία και η εκπαίδευσή τους, περιλαμβάνει κάθε διαθέσιμο εφόδιο προκειμένου να διαμορφώσει, όχι απλά ηθοποιούς, αλλά, ολοκληρωμένα άτομα, καλλιτέχνες με αξιώσεις. Προσωπικότητες που σίγουρα θα ξεχωρίσουν.

Τέλος, αισθάνομαι ότι οφείλω, τουλάχιστον, δημόσια θερμές ευχαριστίες στον διευθυντή και το προσωπικό της σχολής «Ιάκωβος Καμπανέλης». Ίσως, σε δεδομένη στιγμή ανάψει και στις δικές μας ψυχές ο σπινθήρας της επανεκκίνησης. Ίσως, συνειδητοποιήσουμε πόσα σημαντικά έχουμε κερδίσει, από την ύπαρξη προσπαθειών όπως αυτή ...

Ελπίδα είναι η δραστηριότητα αυτή να βρει σύντομα μιμητές. Τόσο στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Τέχνης, όσο και σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής.

Ας αναλογισθούμε ότι, στην Ρουμανία, χώρα στην οποία , μέχρι τον Δεκέμβριο του 1989 υπήρχε το στυγνό καθεστώς Τσαουσέσκου, πραγματοποιείται μέχρι και ετήσιο φεστιβάλ θεατρικών παραστάσεων θεατρικών ομάδων κρατουμένων. Σε Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία κ.α., η διδασκαλία θεάτρου στις φυλακές είναι θεσμικά κατοχυρωμένη από δεκαετίες

Φραστικά πυροτεχνήματα περί της αξίας του πολιτισμού ή γενικώς και αορίστως βερμπαλισμοί υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν αρκούν και δεν καλύπτουν το κενό. Δεν επαρκεί να πουλάει κανείς ανέξοδο και αβασάνιστο «προοδευτιλίκι» αυτοθαυμασμού και αυτοϊκανοποίησης. Τόλμη και ανάληψη ευθύνης απαιτούνται, ώστε να υπάρξει ουσιαστική, θεσμική στήριξη και να ενταχθεί η θεατρική διδασκαλία οργανωμένα και μόνιμα στα εργαλεία του σωφρονιστικού συστήματός μας. Πράξη χρειάζεται. Ειδικά όταν και η διεθνής εμπειρία συνηγορεί, όπως αποδεικνύεται από τα δεδομένα στοιχεία. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Kentucky στην Πολιτεία της Virginia στις ΗΠΑ. Εκεί, η ομάδα Shakespeare Behind Bars, από τους πλέον πρωτοποριακούς οργανισμούς του χώρου, εργάζεται υπό την καθοδήγηση του Curt Toftland (στην φωτό με τον Στάθη Γράψα από σεμινάριο στο Μίτσικαν των ΗΠΑ), επί 18 έτη, αναπτύσσοντας μια συνεχόμενη κυκλική επαφή με τους κρατουμένους. Σε ετήσια βάση διαπράττονται 9000 εγκλήματα ανηλίκων με 36% ποσοστό επαναλείψεως. Για τα μέλη του  «Shakespeare Behind Bars» το ποσοστό υποτροπής και επανάλειψης εγκλημάτων είναι 6%. 

Ο κ. Γράψας, έλαβε μέρος και παρουσίασε την δουλειά που έγινε με τους νέους κρατούμενους του Αυλώνα σε δύο Διεθνή Συνέδρια, στο Βερολίνο το έτος 2011 και το Ρότερνταμ το έτος 2012. Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του και να μας μεταφέρει την εικόνα που αποκόμισε από αυτή τη συμμετοχή:

Ένα σημαντικό γεγονός που είναι πια τεκμηριωμένο σε πολλές χώρες είναι ότι κοστίζει περισσότερο ο εγκλεισμός ενός κρατουμένου από την σωστή προετοιμασία για την επανένταξη του στην κοινωνία.

 

Επίσης μαζί με την μείωση πιθανών θυμάτων σε περίπτωση συμμόρφωσης και επανένταξης, αυτά τα δύο κεφάλαια θα έπρεπε να φτάνουν για να πειστεί κανείς για τους εναλλακτικούς τρόπους μετ-εκπαίδευσης και σωφρονισμού κρατουμένων.

Δυστυχώς όμως σε πολλές περιπτώσεις επικρατεί ο παλιός τρόπος του εγκλεισμού και μόνο. Μα ακόμα και αυτές οι χώρες σιγά-σιγά βγαίνουν στο φως.

 

Από το διεθνές συμπόσιο για το θέατρο στην φυλακή στο Βερολίνο το 2011, μέχρι το Ρότερνταμ το 2012, η άποψη μου για την αναγκαιότητα του θεάτρου μέσα στα καταστήματα κράτησης ως εναλλακτικός τρόπος συμμετοχής και «ξεκλειδώματος» του κρατουμένου έχει μόνο ενισχυθεί.

Στο κλείσιμο του συνεδρίου βρέθηκα σε ένα πάνελ καλεσμένων, οι οποίοι συζητούσαμε την σημαντικότητα της πιστοποίησης και τα δίκτυα στήριξης μέσα στα καταστήματα κράτησης στις χώρες μας.

 

Έκανε αρκετή εντύπωση ότι η προσπάθεια στον Αυλώνα μένει ως επί τω πλείστον σε ατομική εθελοντική πρωτοβουλία ενώ στις περισσότερες άλλες χώρες υπήρχε ως κατευθυντήρια γραμμή στην πολιτική του εκάστοτε υπουργείου δικαιοσύνης.

 

Τα αποτελέσματα με τους κρατούμενους του Αυλώνα μπορούν μόνο να επιβεβαιώσουν ότι το θεατρικό εργαστήρι είναι αναγκαίο.

Ελπίζω κάποια στιγμή να δικαιωθεί η προσπάθεια που κάνουν μερικοί και να εκτιμηθεί η συμμετοχή τους σε αυτό τον εναλλακτικό τρόπο μετ-εκπαίδευσης στη ζωή και στην αυτογνωσία.»].

Σχεδόν σε όλες τις χώρες της ΕΕ η θεατρική διδασκαλία βρίσκεται ενταγμένη στην καθημερινότητα των κρατουμένων και θεατρικές ομάδες κρατουμένων όχι μόνο παρουσιάζουν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους εντός φυλακής, αλλά και σε δημόσιους χώρους. Αξίζει να επισημανθεί ότι στην Ρουμανία, η ομάδα «Exit–DanaCenusa» πραγματοποιεί ετήσιο φεστιβάλ κρατουμένων, εκτός φυλακής. Αντίστοιχη είναι η προσπάθεια στην Πορτογαλία –χώρα με τις ίδιες, σχεδόν, παραμέτρους με την δική μας οι ομάδες Pele Theatre Company  και (R)Existir – Filipa Francisco, ενώ στην Γερμανία το σχήμα ΑufBruch Αrt City Jail*1, στην Χιλή η ομάδα CoArtRe, το Μεξικό η El mago / Foro ShakespeareItari Marta, στην Ισπανία το Teatro Yeses – Elena Canovas, στην Αυστρία η Vienna VorstadttheaterManfred Michalke, στην Παραγουάη ‘Theatre for Freedom’ - Nelson Espinola, στο Ηνωμένο Βασίλειο η Escape ArtistsMatthew Taylor και στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας δρα ο Tom Magill με το σχήμα Educational Shakespeare Company. Στην Ολλανδία η ομάδα Υoung in Ρrison αναπτύσσει σημαντκή δραστηριότητα και έχει δημιουργήσιε παραρτήματα στο Σουρινάμ, Μαλάουι και Νότιο Αφρική, ενώ, τέλος και στην Τουρκία η ομάδα Kocaeli Agency for European Projects δραστηριοποιείται στον ίδιο τομέα με σημαντική επιτυχία και υποστήριξη από το Τουρκικό κράτος.

Παρατηρεί, ο αναγνώστης ότι σε χώρες με διαφορετικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά, σαφώς πιο ελλειμματικές σε θεσμούς δημοκρατίας, από τις χώρες, στις οποίες το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δεδομένη κοινωνική προτεραιότητα, δηλαδή χώρες της Λατινικής Αμερικής και αυτήν την Τουρκία, στις οποίες η δημοκρατία είναι ζητούμενο, βρίσκονται παράγοντες του Δημόσιου βίου, οι οποίοι αναλαμβάνουν την ευθύνη και το θέατρο εισέρχεται σε χώρους φυλακών ή άλλους χώρους «παρεισάκτων» και λειτουργεί απόλυτα δημιουργικά.

Στην χώρα η οποία επαίρεται ότι ... «γέννησε την Δημοκρατία και έδωσε τα «φώτα» στον Δυτικό πολιτισμό», θα τολμήσει κανείς να προβεί σε αντίστοιχες πράξεις ή θα μείνουμε για μία ακόμη φορά στα φραστικά πυροτεχνήματα και στην πρόταξή τουs ως άλλοθι; Θα συνειδητοποιήσουμε ότι ως κοινωνία δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε άλλους νέους από το κεφάλαιό μας; Άλλωστε, μην παραβλέπoυμε ότι ο Ζαν Ζενέ στην φυλακή έγραψε τα αριστουργήματα που σήμερα όλοι απολαμβάνουμε.

Ίδομεν ... 

 

 

 



[1] Κ. Γεωργουσόπουλος, «Τα μετά το θέατρο» - Δοκίμια, Καστανιώτης Αθήνα 1985

Οι Κούρδοι έκαψαν το χαρτί τους στο δημοψήφισμα; Ιρανοί πράκτορες και Ρωσικές, Τουρκικές παρεμβάσεις προσθέτουν νέα τμήματα στο σύνθετο παζλ των εξελίξεων της Μέσης Ανατολής.

Η ανακατάληψη της Ράκκα και η ήττα του αυτοαποκαλούμενου «Χαλιφάτου» δημιoύργησαν ένα προσωρινό κενό στην πυκνή ομίχλη, η οποία πλέον της δεκαετίας καλύπτει τον Μεσανατολικό Ορίζοντα.

Όμως, η συνεχιζομένη κρίση στην Συρία, οι εσωτερικές εξελίξεις στο Ιράκ με αιχμή το Κουρδικό και η αναζωπύρωση των συγκρούσεων στην Παλαιστίνη, εξ αφορμής της πρόσφατης απόφασης του Αμερικανικού Προέδρου σχετικά με την Ιερουσαλήμ, δεν επιτρέπουν περιθώρια αισιόδοξων προβλέψεων στο άμεσο μέλλον. Ακόμη, ο νέο-Οθωμανικός μεγαλοϊεδατισμός του Προέδρου Erdogan, και οι βλέψεις του στην ευαίσθητη και ασταθή, αυτή, περιοχή σε συνδυασμό με τους ανταγωνιστικούς σχεδιασμούς της Τεχεράνης για την περιφερειακή πρωτοκαθεδρία, ενισχύουν τις δυσοίωνες προοπτικές για την συνέχεια και προκαλούν εκνευρισμό και ανησυχία στον Δυτικό κόσμο, ο οποίος με την παρουσία του D. Trump στον Λευκό Οίκο, δεν έχει την αίσθηση ασφαλείας και ισχύος άλλων, προηγουμένων περιόδων.

Η ανησυχία της Δύσεως, επιτείνεται από δύο επιπλέον παραμέτρους: αφ’ ενός, με την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ενώσεως να συγκροτήσει ενιαία εξωτερική πολιτική και με την οικονομική κρίση να μεγεθύνει τις αδυναμίες της, εις τρόπον ώστε να λειτουργήσει συνεκτικά ως γεωστρατηγικός παίκτης και αφ’ ετέρου, η προσωρινή –ας ελπίσουμε-, ακινητοποίηση των ΗΠΑ λόγω του ελλείμματος διεθνούς κύρους και αξιοπιστίας της νέας Αμερικανικής Προεδρίας. Μιας Προεδρίας, η οποία διαδέχεται την «λαμπερή» και άκρως επικοινωνιακή, πλην όμως, ελλειμματική σε θάρρος και τόλμη για την ανάληψη ευθυνών και δράσεως, Προεδρία Barak Obama.

Στην ατολμία του προηγουμένου Αμερικανού Προέδρου, οφείλεται και η επιδείνωση της καταστάσεως στο Ιράκ με την πρόωρη αποχώρηση των Αμερικανικών δυνάμεων –ενωρίτερα και από τις προβλεπόμενες ημερομηνίες της συμφωνίας ΗΠΑ-Ιράκ (SOFA)-, όταν από το καλοκαίρι του 2007 η χώρα είχε ξεκινήσει -αργά μεν, σταθερά δε-, να στρέφει προς ειρήνευση και την απομάκρυνσή της από την εσωτερική ασυναρτησία, συνέπεια της βιαίας πτώσως του καθεστώτος Sadam Hussein και της απουσίας πολιτικής για την επόμενη ημέρα προετοιμασίας.

Ακόμη, η υπαναχώρησή του, παρά τις πρώτες προειδοποιήσεις προς το καθεστώς Assad στην Συρία, περί αναλήψεως,  λυσιτελούς δράσεως της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας προεκάλεσε κενό, του οποίου συνέπεια είναι η διαιώνιση της κρίσης στην Συρία, και επέτρεψε να δημιουργηθούν συνθήκες για την ισχυροποίηση της συμμορίας των ψυχοπαθών του ISIS.

Είναι η αμφιθυμία, αυτή, η οποία επέτρεψε την ανάληψη πρωτοβουλιών από την Μόσχα και για πρώτη φορά Ρωσικές ένοπλες δυνάμεις έδρασαν ανενόχλητες στην περιοχή, κάτι που ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε συμβεί, ούτε καν επί εποχής της τότε κραταιάς Σοβιετικής Ενώσεως.

Σήμερα, η Δύση εμφανίζεται στην Μεσανατολική σκηνή ως κομπάρσος, αφήνοντας ρόλο πρωταγωνιστού στην ετερογενή συμμαχία της απολυταρχικής Αγκύρας και της θεοκρατικής Τεχεράνης, υπό ενορχήστρωση και διεύθυνση της μπαγκέτας του Δεσποτικού Κρεμλίνου. Στα δυσμενή για τις Δυτικές δυνάμεις δεδομένα, προστίθεται και η πρόσφατη εξέλιξη επί του Κουρδικού στο Βόρειο Ιράκ.

Η σχεδόν μανιακή και κατά κοινή ομολογία, επιβλαβής εμμονή του Προέδρου Massud Barzani σχετικά με την διενέργεια δημοψηφίσματος στις περιοχές ευθύνης της KRG (Kurdistan Regional Government) και στο Κιρκούκ, προεκάλεσε την άμεση αντίδραση της Βαγδάτης, η οποία με διασφαλισμένη την Ιρανική και Τουρκική στήριξη -εφ’ όσον και για τις δύο αυτές χώρες η δημιουργία ενός Κουρδικού κράτους συνιστά εφιαλτικό σενάριο-, κινήθηκε άμεσα και η προέλαση των Ιρακινών ενόπλων δυνάμεων υποχρέωσε τους Κούρδους Peshmerga να εγκαταλείψουν προνομιακές θέσεις, τις οποίες είχαν λάβει προ της κρίσεως, στην διεκδικούμενη από την Αραβική και Κουρδική πλευρά, επαρχία του Κιρκούκ. Ευτυχώς, τόσο το Arbyl όσο και η Κυβέρνηση Abadi της Βαγδάτης, επέδειξαν σωφροσύνη, έστω και την τελευταία στιγμή και απεφεύχθη ένοπλη αντιπαράθεση Κουρδικών και Ιρακινών δυνάμεων.

Το πρόβλημα για την Κουρδική πλευρά, αναφύεται στο σημείο όπου οι Κούρδοι, με την βεβιασμένη, άστοχη και άκομψη, αυτή ενέργεια του Προέδρου Barzani, απώλεσαν μέρος του κύρους και της αξιοπιστίας που είχαν κεφαλαιοποιήσει κατά την τελευταία περίοδο. Έχει γραφεί -και αποτελεί σκέψη την οποία και ο γράφων υποστηρίζει ενθέρμως-, ότι κρίσιμη παράμετρο ισορροπίας και επιλύσεως πληθώρας αδιεξόδων στην πορεία των πραγμάτων στην Μέση Ανατολή, συνιστά η δημιουργία Κουρδικού κράτους, στο οποίο θα συμπεριλαμβάνονται περιοχές στις οποίες ζουν Κουρδικοί πληθυσμοί του Ιράκ, της Συρίας, του Ιράν και σε δεύτερο χρόνο -όταν οι συνθήκες ωριμάσουν και καταστεί εφικτό- και της Τουρκίας, με θαλάσσια πρόσβαση, μέσω των Συριακών εδαφών.

Το ζήτημα είναι ότι, η υπόθεση συγκροτήσεως Κουρδικού κράτους, έχει ως αιχμή την πορεία του Αυτονόμου Ιρακινού Κουρδιστάν, μιας και αυτό είναι η μόνη υπαρκτή και κατοχυρωμένη Κουρδική οντότητα. Το γεγονός το οποίο δημιουργεί αβεβαιότητες, καθώς το «παιχνίδι» στην περιοχή είναι σύνθετο και πολύπλοκο, με ανάμειξη γειτονικών χωρών, των οποίων τα συμφέροντα αναπόφευκτα θα συγκρουσθούν, έστω και αν η τρέχουσα πραγματικότητα συνηγορεί και υποχρεώνει σε συγκλίσεις.

Πέραν αυτού, ανασχετικός παράγοντας είναι και η εν γένει κατάσταση στο Ιράκ. Στο Ιράκ, το οποίο συνεχίζει να βρίσκεται σε περιδίνηση δογματικών θρησκευτικών αντιπαραθέσεων μεταξύ Σουνιτών και Σιϊτών, ενώ και το Σιϊτικό μπλοκ εμφανίζεται διχασμένο –επί παραδείγματι, το μεγαλύτερο και κυβερνών κόμμα Dawa, από το οποίο προέρχεται και ο σημερινός Πρωθυπουργός Abadi και ο προηγούμενος Nuri Al-Maliki, έχει χωρισθεί σε δύο στρατόπεδα. Εκείνο, στο οποίο ηγείται ο κ.Abadi (Dawa al-Islam) και ένα άλλο (Dawa), ακραιφνώς φιλοΙρανικό, στο οποίο, ηγείται ο κ. Maliki. Το θεοκρατικό Ιράν αξιοποιεί στο έπακρο το ομόδοξο, πλειψηφικό, Σιϊτικό στοιχείο του Ιράκ και έχει από καιρό, πραγματοποιήσει βαθεία διείσδυση στην ιρακινή πολιτική σκηνή.

Παρ’ όλα αυτά, οι δύο πλευρές Arbyl και Βαγδάτη, συμφώνησαν, αρχικώς, να επανέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Οι συνομιλίες, οι οποίες θα περιλαμβάνουν και το θέμα των συνόρων της Κουρδικής οντότητας, θα ξεκινήσουν με το Παρίσι να αναλαμβάνει, ως κοινά αποδεκτή επιλογή, τον ρόλο εγγυητή και διαμεσολαβητή. Σήμερα, στην διαμεσολαβητική Ευρωπαϊκή ομάδα προστέθησαν προσετέθησαν και Βρετανοί και Γερμανοί. Οι όροι της Βαγδάτης για πλήρη έλεγχο των τελωνείων και των αεροδρομίων και της εισπράξεως των εσόδων από αυτές τις πηγές εκ μέρους της κεντρικής Ιρακινής κυβερνήσεως, έγιναν αποδεκτοί από την Κουρδική Κυβέρνηση, μετά και από πιέσεις οι οποίες ασκήθηκαν από τα στελέχη του PUK, του κόμματος του αειμνήστου Προέδρου του Ιράκ Jalal Talabani. Παρά ταύτα, η κυβέρνηση Abadi δεν εμφανίζεται συνεπής και εκβιάζει για περεταίρω παραχωρήσεις από την KRG. Η μη καταβολή των μισθών στους κρατικούς υπαλλήλους, οι οποίοι υπηρετούν στο Αυτόνομο Κουρδιστάν του Βορείου Ιράκ, είχε ως συνέπεια την έκρηξη διαδηλώσεων σε Σουλειμανίγια και Ερμπίλ κατά το διήμερο 15ης και 16ης τρέχοντος μηνός.

Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι τα στελέχη και οι κυβερνητικοί παράγοντες, οι οποίοι πρόσκεινται το PUK, τήρησαν υπεύθυνη και σοβαρή στάση σε όλη την διάρκεια της κρίσεως. Αντέδρασαν στην εμμονή του κ. Barzani να εκβιάσει με το δημοψήφισμα, παρά και τις αποτρεπτικές παραινέσεις ξένων παραγόντων με άκρως βαρύνοντα λόγο στην περιοχή, ενώ, χάριν αυτών και της ψυχραιμίας που αντιμετώπισαν την προέλαση του Ιρακινού στρατού απεφεύχθη μεγαλύτερης έκτασης διακοινοτική σύρραξη και απετράπη η ένοπλη αντιπαράθεση Ιρακινών δυνάμεων και Κούρδων Peshmerga. Να σημειωθεί στο σημείο αυτό, ότι και ο Πρωθυπουργός του Ιρακινού Κουρδιστάν, κ. Nesirwan Barzani, ανιψιός του Προέδρου, αντιτάχθηκε στους χειρισμούς του.

Τόσο η Βαγδάτη, όσο και το Arbyl βρίσκονται προ εκλογών, οι οποίες μέλλει να διεξαχθούν τον προσεχή Μάϊο. Η κυβέρνηση Abadi έχει κηρύξει ανηλεή πόλεμο κατά της διαφθοράς με συνέπεια την όξυνση των αντιπαραθέσεων μεταξύ των πολιτικών σχηματισμών –ας συγκρετείται ότι, τα κοινοβουλευτικά ήθη του Ιράκ είναι σε νηπιακό στάδιο, ενώ οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, δεν υπακούουν στους καθ’ ημάς κανόνες και δεν συγκρίνονται με τις οικίες για τις Δυτικές δημοκρατίες, ανάλογες αντιπαραθέσεις, ακόμη και όταν αυτές βρίσκονται στην πλέον ακραία όξυνσή τους.

Ατυχώς, απ’ ότι διαφαίνεται θα χρησιμοποιήσει το θέμα του Κουρδικού, προκειμένου να συγκρατήσει δυνάμεις στην επικείμενη εκλογική μάχη, δεδομένου ότι το κόμμα του Dawa, όπως προανεφέρθη, έχει διασπασθεί και ο πρώην Πρωθυπουργός Maliki διεκδικεί την Πρωθυπουργία ηγούμενος του ενός σχήματος, το οποίο προέκυψε από την διάσπαση αυτή.

Στον Κουρδικό τομέα, το PUK πρόκειται να πραγματοποιήσει τον προσεχή Ιανουάριο το τακτικό του συνέδριο, αφού λήγει η περίοδος πένθους για την απώλεια του αειμνήστου Jalal Talabani. Επικρατέστερος υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος εμφανίζεται ο προερχόμενος από τις τάξεις του στρατεύματος, κύριος Pafle Talabani –το όνομα αυτό καθώς και του Αναπληρωτού Πρωθυπουργού κ. Qubat Talabani, ας συγκρατηθούν-, ο οποίος ενίσχυσε, σημαντικά, την δημοφιλία του μετά και την συμμετοχή του στην συμφωνία του Κιρκούκ, η οποία κρίνεται από Κούρδους παράγοντες ως επιτυχής καθ’ όσον ήδη οι Κουρδικές δυνάμεις ασφαλείας επιστρέφουν στις προ της κρίσεως θέσεις τους.

Έγκυρες πηγές αναφέρουν ότι, το PUK πρόκειται να αναλάβει πρωτοβουλία προτάσεως αλλαγής του Πολιτειακού status του Αυτόνομου Ιρακινού Κουρδιστάν με κατάρτιση Συντάγματος –το ισχύον είναι προσωρινό και αποσπασματική αντιγραφή του Ιρακινού- , στο οποίο θα υπάρχει πρόταση μεταβολής του πολιτεύματος από Προεδρική σε Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Οι συνέπειες της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος είχαν ως παράγωγο την παραίτησή του Προέδρου Barzani από το Προεδρικό αξίωμα. Η απομάκρυνσή του από την εξουσία, μέλει να δειχθεί κατά πόσο αυτή είναι τυπική και θα συνεχίσει να παρεμβαίνει καθοριστικά στην διαμόρφωση της πολιτικής γραμμής της Κουρδικής πλευράς ή οι Κούρδοι του Βορείου Ιράκ θα εισέλθουν σε τροχιά ανανέωσης της ηγεσίας, καθ’ ην στιγμή οι δύο ιστορικοί ηγέτες τους –Jalal Talabani και Massud Barzani-, εκλείπουν από το προσκήνιο.

Ενδεχομένως αυτό να προσφέρει την δυνατότητα προσέγγισης με τους Κούρδους του DYD στην Συρία, με τους οποίους οι κ.κ. Ταλαμπανί και Μεσούντ Μπαρζανί κρατούσαν αποστάσεις, ένεκα της αριστερής πολιτικής τοποθετήσεώς τους και της ιδεολογικής συγγένειάς τους, με τους ομοεθνείς τους PKK στην Τουρκία. Ειδικώτερα, τώρα, στιγμή κατά την οποία, οι Κούρδοι στην Συρία μετά και την επιτυχία τους έναντι των δυνάμεων του ISIS,  έχουν σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων σχηματισμών της Συριακής Αντιπολιτεύσεως, οι οποίοι συγκρούονται με τις δυνάμεις του καθεστώτος Assad.

Ας επισημανθεί, στο σημείο αυτό ότι, διεθνείς παράγοντες κάνουν λόγο και εμφανίζονται θετικώς διακείμενοι στην προοπτική δημιουργίας Κουρδικής οντότητας στην Συρία και υπάρχει η αίσθηση ότι και ο Πρόεδρος Assad αποδέχεται την εκδοχή δημιουργίας Ομοσπόνδου Συριακού Κράτους με συνιστώσες κοινότητες την Αραβική και την Κουρδική. Προφανώς, μία τέτοια εξέλιξη θα δώσει άλλου είδους διάσταση στο Κουρδικό όραμα για την δημιουργία Κουρδικού κράτους.

Ενδιαφέρον είναι ότι, οι συνήθως «αγενώς» συμπεριφερόμενοι γείτονες –Τουρκία και Ιράν-, προσπάθησαν αρχικώς, να μείνουν εκτός του κάδρου των εσωτερικών εξελίξεων στο Ιράκ. Όμως, οι φόβοι για ενδεχόμενη συγκρότηση Κουρδικής οντότητος εντός των Συριακών εδαφών και που εν δυνάμει θα συνιστούσε ενιαία Κουρδική περιοχή με το Αυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν, γειτνιάζουσας πλέον με τις περιοχές στον Ιρανικό Βορρά, όπου υπάρχει συγκέντρωση μεγάλου Κουρδικού πληθυσμού, υπερίσχυσαν της ψυχραιμίας και το πρώτο βήμα έγινε από την Τεχεράνη στο παρασκήνιο. Μόλις χθες, μετά από την σύλληψη Ιρανών πρακτόρων της Eitlaat η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση του Β. Ιράκ, κήρυξε στρατιωτικό νόμο στις υπό τον έλεγχό της περιοχές. Σύμφωνα με πηγές του Ερμπίλ, οι Ιρανοί εκμεταλευόμενοι τις αστοχίες της διοίκησης Barzani και ερεθίζοντας τις ευαισθησίες της Αραβικής πλευράς στο Ιράκ, μεθοδεύουν διαμελισμό της Κουρδικής περιοχής στον Βορρά της χώρας.

Προς το παρόν, Βρετανοί, Γάλλοι και Γερμανοί διαμεσολαβητές, προσπαθούν να επαναφέρουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων Βαγδάτη και Ερμπίλ και να πείσουν την Ιρακινή κεντρική κυβέρνηση να προσέλθει στις διαπραγματεύσεις καθ’ όσον η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση έχει αποδεχθεί την απαίτησή του Πρωθυπουργού Abadi για τον έλεγχο και είσπραξη των εσόδων από τα αεροδρόμια και τους τελωνειακούς σταθμούς στο Βόρειο Ιράκ.