ربيع دمشق
ΟΨΙΜΗ ΑΝΟΙΞΗ ΣΤΗΝ ΔΑΜΑΣΚΟ
Το κύμα μεταβολών στις κυβερνήσεις των Αραβικών χωρών –με
σημείο εκκίνησης την εξέγερση στην Τύνιδα-, καθυστερημένα και διστακτικά έφθασε
και στην Συρία, χώρα με αναμφισβήτητα υψηλή στρατηγική σημασία και ρόλο στην περιοχή
καθώς η γεωπολιτική της θέση, την φέρει όμορη στο Ισραήλ, Λίβανο, Ιράκ και
Ιορδανία. Προτού συνεχίσω στην ανάπτυξη σκέψεών επί της σημερινής κατάστασης
και των πιθανών επιπτώσεων στην όλη περιοχή, νομίζω ότι είναι χρήσιμη μια
σύντομη παρουσίαση των σημαντικότερων ιστορικών στοιχείων της χώρας.
1.
Συνοπτική
παρουσίαση : H
Συρία, κεντρική χώρα της Μέσης Ανατολής, εκτείνεται,μεταξύ του ποταμού Ευφράτη,
της Αραβικής ερήμου και η Μεσογειακή ακτή της, περίπου 193 km, εκτείνεται βορειοδυτικά μεταξύ
Τουρκίας και Λιβάνου. Με έκταση 186 km2 και
πληθυσμό περίπου 22,5 εκμ., συνορεύει Βόρεια με την Τουρκία, Νότια με την
Ιορδανία, Ανατολικά με το Ιράκ, Νοτιοδυτικά με το Ισραήλ και Λίβανο. Διαρρέεται
από ικανό αριθμό ποταμών (Ευφράτη –πλωτός με παραποτάμους Κχαμούρ, Μπαλικχ και
Σαγιουρ- και ο οποίος έχει τις πηγές του στο Αρμενικό οροπέδιο, συνεχίζει στο Ιράκ
όπου ενώνεται με τον Τίγρη. Την Συριακή γη διασχίζει επίσης ο ποταμός Ορόντης, οι
Κουβέϊκ, Ιορδάνης με παραποτάμους τον Γιαρμούκ και Μπάνια τον Ναχρ αλ Καμπίρ αλ
Σαμαλι ή Μεγάλο Βόρειο ποταμό και Ναχρ αλ Καμπιρ αλ Τζανούμπι ή Νότιο Μεγάλο
ποταμό). Αυτό το πλεονέκτημα της δίνει επάρκεια σε υδάτινους πόρους και
δυνατότητα καλλιεργειών στις εύφορες όχθες και οάσεις (μια εξ αυτών και η πολύ
γνωστή από την αρχαιότητα όαση της Παλμύρας) και συνεπώς, οικονομικά
ευεργετήματα. Οι δύο μεγάλοι ορεινοί
όγκοι του Αντιλιβάνου και των ορέων των
Ανσαριτών, σχηματίζουν την «Συριακή Τάφρο» ή «Κοίλη Συρία» της οποίας τμήμα
είναι η εύφορη πεδιάδα Γκάμπ. Προς την πλευρά του Ιράκ (Ν.Α.) σχηματίζεται η
Μεγάλη Έρημος της Συρίας. Λόγω των εντατικών καλλιεργειών και της αύξησης του
πληθυσμού αντιμετωπίζει κατά το τελευταίο διάστημα προβλήματα διαχείρισης των
υδάτων.
Η χώρα έχει ορυκτό πλούτο (πετρέλαιο, φώσφορο, χρώμιο,
μαγνήσιο, άσφαλτο), η αγροτική παραγωγή της περιλαμβάνει βαμβάκι, ελιές,
σιτάρι, ήλιους, έχει ανεπτυγμένη πτηνοτροφία και κτηνοτροφία και η βιομηχανία της παράγει υφάσματα, βαμβάκι,
ελιές, ελαιόλαδο, ηλιέλαιο καπνό κ.λπ.
Αντιμετωπίζει οικονομική ύφεση εξ αιτίας της πολιτική αστάθειας η οποία επήλθε
ως αποτέλεσμα των ταραχών από το έτος 2011.
Η Συρία σήμερα, κατοικείται κατά 90,3% από Άραβες και
κατά 9,7%, Κούρδους, Αρμένιους κ.ά Στο ποσοστό αυτό περιλαμβάνονται και οι
ολιγάριθμες Εβραϊκές κοινότητες στην Δαμασκό (Damasqus), Καμισχλί (Al-Qamishli)
και το Χαλέπι (Aleppo). Η
κύρια θρησκεία είναι το Ισλάμ Σουνίτες 74%,
άλλα μουσουλμανικά δόγματα16%, Χριστιανοί διαφόρων δογμάτων 10%.
2.
Συνοπτική
παρουσίαση ιστορικών στοιχείων: Η σημερινή Συρία (επίσημη ονομασία: Αραβική
Δημοκρατία της Συρίας-Al Jumhuriyah al Arabiyah as Suriyah), κατοικήθηκε από την αρχαιότητα,
με πιο γνωστό φύλο τους Αραμαίους[1]. Σημαντικότεροι
εξ αυτών των φύλων, υπήρξαν οι Φοίνικες, με την εγκατάστασή τους στην ευρύτερη
περιοχή των Μεσογειακών ακτών, ανέπτυξαν τον πολύ σημαντικό για ολόκληρη την
ανθρωπότητα πολιτισμό. | |
| Παλμύρα |
Στην
διάρκεια του χρόνου, η κάθοδος των Ασσυρίων (από περιοχές της Κασπίας, Πόντο,
Αρμενίας), επέφερε την απορρόφηση των Αραμαϊκών φύλλων και την ανατολή της
Αυτοκρατορίας των Ασσυρίων με πρωτεύουσα την Νινευή (Ninewa) πόλη η οποία σήμερα βρίσκεται
στην επικράτεια του Ιράκ (Β. Ιράκ). Οι
ανάγκες για έξοδο προς την θάλασσα (Μεσόγειο ή Περσικό) αποτελούσε αφορμή για
συγκρούσεις τόσο με τους Ισραηλίτες, όσο και με τους ομοίους φυλετικά Βαβυλώνιους. Το «ανακάτεμα» Ασσυρίων και των Ισραηλιτών
δημιούργησε τους Σαμαρείτες, οι οποίοι αν και Ιουδαίοι, είχαν δεχθεί στην
πλειοψηφία τους, τον Ασσυριακό τρόπο ζωής και τις Ασσυριακές θεότητες.
Η μακρά
ιστορία της περιοχής και η ανάμειξη των λαοτήτων που κατοίκησαν σε αυτήν, είναι
η αιτία που η Συρία δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μια «τυπική» Αραβική χώρα.
Αυτό μπορεί να ισχύει ως προς την επίσημη γλώσσα και θρησκεία, αλλά η συνεχής
διέλευση λαών στο πέρασμα του χρόνου, είχε ως αποτέλεσμα την παρουσία
πανσπερμίας εθνοτήτων και θρησκευτικών μειονοτήτων. Σήμερα στην Συρία διαβιούν
άνω των 17 διαφορετικών θρησκευτικών ομάδων: Ρωμαιοκαθολικοί, Ελληνορθόδοξοι,
Αρμενορθόδοξοι, Προτεστάντες, Σύροι Ορθόδοξοι, Μαρωνίτες, Ιακωβίτες,
Μονοφυσίτες και τέλος Μονοθελητές απαρτίζουν το σύνολο των Χριστιανών, ενώ Σουνίτες, Σιΐτες, Δρούζοι, Αλλαουΐτες, Ισμαηλίτες
συνθέτουν τις κοινότητες των πιστών του Ισλάμ. Η αναλυτική παρουσίαση κάθε μιας
από αυτές τις κοινότητες θα παρουσίαζε υψηλό ενδιαφέρον, όμως, δεν αποτελεί τον
σκοπό αυτού του κειμένου.  |
| Hafez και Bashar Al-Asad |
Η άρχουσα
τάξη της Συρίας (οικογένεια Asad) ανήκει στους
Αλλαουΐτες, αίρεση του Σιϊτικού Ισλάμ. Η διαφορά τους με τον κύριο Σιϊτικό
κλάδο, έγκειται στο ότι αυτοί, έχουν θεοποιήσει τον Άλη. Παρακλάδι τους είναι
οι Ισμαηλίτες και οι Druz (Δρούζοι).
Αν και στα πρώτα στάδια εμφάνισής τους ήταν άκρως επιθετικοί έναντι των άλλων
μουσουλμάνων αλλα και Χριστιανών, σήμερα η βασική αντιπαράθεση εστιάζεται –πλην
της δεδομένης για την περιοχή σύγκρουσης με το Ισραήλ-, στην αντιπαλότητα Δρούζων
και Μαρωνιτών[2]
κυρίως Χριστιανών.
Η σύγχρονη
Συρία, δημιουργήθηκε το 1918 μετά την εκδίωξη των Οθωμανών, ως Ενιαία Συρία και
περιελάμβανε τον Λίβανο και την Παλαιστίνη και ετέθη υπό Βρετανική εντολή. Το
έτος 1920 η Κοινωνία των Εθνών ανακηρύσσει τον Λίβανο ως ανεξάρτητο κράτος και
η Συρία δίδεται στην Γαλλοβρετανική εντολή, μέχρι το 1941. Έγινε πεδίο
σύγκρουσης των Συμμαχικών στρατευμάτων με την συμμετοχή ελεύθερων Γάλλων
Γκωλικών μαχητών με τον στρατό που υπήκουε στην Κυβέρνηση του Βισύ. Τέλος, απέκτησε
την ανεξαρτησία της από την Γαλλική κηδεμονία[3] το 1946
(Απρίλιο). Το πολίτευμα είναι Μονοκομματική Προεδρική Δημοκρατία, στην οποία το
Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα «Μπάαθ»[4] (al Baath) είναι
κυρίαρχο με βάση Συνταγματική πρόνοια (Σύνταγμα του 1971 και 1976). Στο σημείο
αυτό, να αναφέρουμε ότι αν και έχουν κοινή προέλευση, το Συριακό Μπάαθ δεν
ταυτίζεται με το Ιρακινό ομώνυμο του Sadam Husein, με το οποίο στην μετέπειτα εξέλιξη ανέκυψαν διαφορές.
Το 1958 με την Αίγυπτο συγκροτούν την Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία, εγχείρημα που
δεν ευδοκίμησε και το έτος 1961 η Συρία απεχώρησε. Στον πόλεμο των έξι ημερών (1967) ηττήθηκε
από το Ισραήλ, το οποίο κατέλαβε τα «Υψίπεδα του Γκολάν», στρατηγικό σημείο
καθώς υπάρχουν υδάτινοι πόροι ζωτικής σημασίας για το Ισραήλ.
Ο Hafez Al-Asad ανεδείχθη Πρόεδρος της χώρας το 1971 και αφού επέτυχε
συμφωνία του οίκου του με την επιχειρηματική τάξη των Σουνιτών, οι οποίοι είναι
και η μεγάλη πλειοψηφία, με συνέπεια την μακρά επιβίωσή του (μέχρι τον θάνατό
του, το έτος 2000), στην εξουσία. Τον διαδέχθηκε ο γιός του και σημερινός Πρόεδρος Bashar Al-Asad, ο
οποίος και επανεξελέγη τον Μάϊο 2007 σε δημοψήφισμα με ποσοστό 97,6% … Σήμερα
είναι αντιμέτωπος με την μεγαλύτερη κρίση σε όλο τον Αραβικό κόσμο και είναι αν
όχι αδύνατο, εξαιρετικά δύσκολο να συνεχίσει να ασκεί την εξουσία.
Πολιτική σκηνή: Ο αναγνώστης πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν το γεγονός
ότι ο Αραβικός είναι ο μόνος από τους κλασσικούς πολιτισμούς που δεν πέτυχε να
αναδειχθεί σε παγκόσμιο παράγοντα μετά την απελευθέρωση από την ξένη κατοχή.
Τούτο, διότι ενώ στην Ευρώπη η διάλυση μεγάλων Αυτοκρατοριών και η
περίοδος μετά τον Α΄ ΠΠ επέφερε την
συγκρότηση εθνικών κρατών (π.χ. στα Βαλκάνια), στην Μέση Ανατολή, η διάλυση της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν οδήγησε στην ανάδειξη τοπικών ηγεμονιών, αλλά,
έθεσε την όλη περιοχή υπό την κηδεμονία και εξάρτηση των Μεγάλων Δυνάμεων (υπό
μορφή «εντολής» από την ΚτΕ σε Βρετανία-Γαλλία). Συνεπώς ανεκόπη η φυσική
συνέχεια μεταξύ πολέμου και συγκρότησης κρατών και δημιουργήθηκαν τεχνητές και
μη αμιγείς εθνικές και θρησκευτικές κρατικές οντότητες.
 |
| O Bashar Al-Asad και η σύζυγός του |
Σήμερα η εξουσία
ασκείται από το Εθνικό Προοδευτικό Μέτωπο, στο οποίο κυρίαρχο κόμμα είναι το
Μπαάθ με βάση την Συνταγματική πρόνοια του 1971. Στις εκλογές του Απριλίου 2007
το Ε.Π.Μ. κατέλαβε τις 172 από τις 250 έδρες. Το αποτέλεσμα αμφισβητήθηκε από
αντικυβερνητικούς κύκλους και οργανώσεις ακτιβιστών οι οποίοι ισχυρίζονται ότι
το ποσοστό συμμετοχής 56,15% που ανεκοινώθη επισήμως, στην πραγματικότητα,
έφθανε μετά βίας το 10%.
3.
Ρόλος
και στρατηγική της Συρίας στην Μέση Ανατολή: Η Nagba (μεγάλη ήττα) του 1967, είναι για όλη την Αραβική κοινότητα
σημαντική και καθορίζει την στάση των Αραβικών κρατών και πληθυσμών για
δεκαετίες. Η Συρία είναι φυσικό ότι έχει δεχθεί σημαντικές επιπτώσεις, αφού
υποχρεώθηκε στην καταβολή υψηλού τιμήματος εδαφικής κυριαρχίας, με την απώλεια των κατεχομένων από το Ισραήλ
Υψιπέδων του Γκολάν. Αυτό, δημιούργησε την κατάλληλη συνθήκη προκειμένου το
καθεστώς να διατηρεί την χώρα σε κατάσταση εμπολέμου και έκτακτης ανάγκης.
Παραλλήλως, συνυπολογιζομένης και της γεωγραφικής της θέσης, αποκτούσε την
νομιμοποίηση και είχε κεντρικό ρόλο ως εκ των βασικών συνομιλητών στο
Παλαιστινιακό.
Κατά
περιόδους η Συρία έγινε αποδέκτης καταγγελιών από Δυτικούς και Αμερικανικούς
κύκλους για υπόθαλψη και ενίσχυση τρομοκρατών. Οι διπλωματικές αυτές επιθέσεις
από πλευράς Αμερικανικών κύκλων και επισήμων αξιωματούχων καθώς και των
Ισραηλινών, επανήλθαν έντονες τόσο κατά τις πρόσφατες κρίσεις στον Λίβανο, όπου
η Συρία ενοχοποιήθηκε για παροχή εξοπλισμού στην Hezbollah του Nashrallah, αλλά και προς
οργανώσεις εντός του Ιράκ. Στο θέμα αυτό, είναι σημαντικό να καταγράφονται,
εκτός των δυτικών καταγγελιών, οι ευθείες κατηγορίες που διατυπώνουν Ιρακινοί
αξιωματούχοι.
Είναι
χαρακτηριστική και απολύτως ενδεικτική η αλληλουχία των συνδέσεων και
παραμέτρων οι οποίες συνθέτουν την όλη εικόνα και αναδεικνύουν την
πολυπλοκότητα του τοπίου στην Μέση Ανατολή.
Από μιας πλευράς, λόγω της θρησκευτικής συγγένειας οι Αλλουίτες της Δαμασκού
τείνουν ευήκωον ους προς την Σιϊτική Τεχεράνη, με την οποία συνδράμουν ακραίες
ομάδες Σιϊτών στον Λίβανο και εντός του Ιράκ. Από την άλλη, έχουν την ευελιξία,
για λόγους που αναπτύσσονται παρακάτω, να απευθύνονται και σε Σουνιτικές
οργανώσεις ενόπλων και να τους εξοπλίζουν με Ιρανικής προελεύσεως οπλισμό
προκειμένου αυτοί να πλήξουν κυβερνητικούς ή άλλους στόχους εντός του Ιράκ. Οι
αιτιάσεις αυτές, πολύ πιθανόν να ευρίσκονται εντός των ορίων της πραγματικότητας,
αν συνδυασθεί αφ’ ενός το γεγονός ότι ακόμη και οι Σουνιτικές αυτές Ιρακινές
οργανώσεις επιφέρουν πλήγματα με την χρήση οπλισμού, αποδεδειγμένα Ιρανικής
κατασκευής και προελεύσεως και δεν υπάρχει άλλος διάδρομος προμήθειάς τους με
αυτόν πάρεξ μέσω Συρίας, στην οποία και επίσης αποδεδειγμένα βρίσκουν καταφύγιο
αρκετά από τα ηγετικά στελέχη τους· αφ’ ετέρου, πρέπει να μην λησμονείται και
να αξιολογείται το γεγονός ότι ο Σιΐτης Πρωθυπουργός του Ιράκ Nuri Al-Maliki κατήγγειλε ευθέως και απερίφραστα την Δαμασκό, όχι
μόνον για ηθική αυτουργία, αλλά και για ενεργό συμμετοχή στις πολύνεκρες
επιθέσεις στο Υπουργείο Εξωτερικών του Ιράκ και άλλα κυβερνητικά κτήρια, τον
Αύγουστο του 2009 και ζήτησε επίμονα από τα Η.Ε. την συγκρότηση Ειδικής
Επιτροπής για την διερεύνηση της συμμετοχής του καθεστώτος της Δαμασκού στις
ενέργειες αυτές καθώς και την παραπομπή της Συρίας στο Διεθνές Δικαστήριο για
Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας.
4.
Εξελισσόμενη
σύγκρουση: Με δεδομένο το κύμα αλλαγής που σάρωσε την
Αραβικό Κόσμο από το Maghreb (και
συμπτωματικά με πορεία αντίστροφη από εκείνη της εξάπλωσης του χαλιφάτου στην
Β.Αφρική) και την Αίγυπτο να έχει ήδη υποστεί τις πρώτες μεταβολές από την αλλαγή
αυτή, ήταν θέμα χρόνου να έλθει η ώρα
των αλλαγών και στις χώρες της Μ. Ανατολής. Στο Κατάρ και Μπαχρέϊν, η αμιγής
σύνθεση του πληθυσμού, δεν είχε επιπτώσεις και ήρκεσε η καταστολή και κάποιες
μεταρρυθμίσεις προκειμένου να κατευνασθούν οι ταραχές, έστω και προσωρινά. Στην
περίπτωση της Συρίας ο βασανισμός μιας ομάδας φοιτητών, οι οποίοι συνελήφθησαν
σε μία μικρή πόλη στον Νότο, να κάνουν γκράφιτι με αντικυβερνητικά συνθήματα,
ξεσήκωσε τους κατοίκους και εξώθησε τμήματα του πληθυσμού σε εκδηλώσεις
διαμαρτυρίας την 15η Μαρτίου 2011. Η σαστισμένη και αδέξια αντίδραση
του καθεστώτος Assad, με υπερβολική χρήση βίας
αλλά, μη αποτελεσματική και στοχευμένη δράση εξισορρόπησης, οδήγησε χιλιάδες
πολιτών σε διαδηλώσεις σε όλη την Συρία.
Ο Πρόεδρος Asad, είχε εξαγγείλει μεταρρυθμίσεις και ως πρώτη ενέργεια ήρε
την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία βρισκόταν επί 10ετίες η χώρα και περιόρισε
τα μέτρα καταστολής. Προ αυτών των αντιδράσεων, τον Απρίλιο του 2011 εξήγγειλε
εκ νέου δέσμη μεταρρυθμίσεων και πραγματοποίησε αλλαγές στο Σύνταγμα, αλλά οι
Συνταγματικές αλλαγές δεν έγιναν αποδεκτές από τους αντιφρονούντες, καθώς ο
στρατός είχε επέμβει και άρματα μάχης και οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ
κατά των διαδηλωτών. Οι αντιδράσεις και οι κινητοποιήσεις συνεχίσθηκαν και το
καλοκαίρι του 2011 άρχισε η αυτομόληση στρατιωτών και στελεχών των ενόπλων
δυνάμεων προς την πλευρά των εξεγερμένων, ενώ γενικεύθηκαν οι σφοδρές
συγκρούσεις στην πόλη Χομς, το Χαλέπι και προσφάτως στην Δαμασκό και άλλα
σημεία.
4 α΄. Ποιο είναι το SNC: Το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο (Syrian National Counsil-SNC), συγκροτήθηκε τον Αύγουστο του 2011 στην
Κωνσταντινούπολη κατά την διάρκεια συνεδρίου των αντικαθεστωτικών οργανώσεων
και προσπάθησε ανεπιτυχώς, να εγκολπώσει όλες ή τουλάχιστον την μεγάλη
πλειοψηφία των οργανώσεων της αντιπολίτευσης. Κύριος δεδηλωμένος στόχος του «είναι
η παροχή κάθε αναγκαίας υποστήριξης για την επιτυχία της επανάστασης και η
υλοποίηση των προσδοκιών του Συριακού λαού, η ανατροπή του καθεστώτος και των
συμβόλων του κα η απομάκρυνση από την εξουσία των ηγετών του». Έχει ρητά
απορρίψει κάθε επίσημη ξένη στρατιωτική επέμβαση, αλλά απευθύνει από την αρχή
της ύπαρξής του εκκλήσεις προς την Διεθνή Κοινότητα για την προστασία των Σύρων
πολιτών.
Το SNC συγκροτήθηκε από την σύμπραξη του κατακερματισμένου μωσαϊκού εθνοτήτων και
θρησκευτικών ομάδων στην Συρία, ενάντια στο καθεστώς του Asad. Κατά την
ιδρυτική δήλωση του επικεφαλής του Burkhan Ghalioun «ενώνει τις
δυνάμεις της αντιπολίτευσης και στοχεύει σε μία ειρηνική επανάσταση».
Στις τάξεις του
συμμετέχουν επτά ομάδες, μεταξύ των οποίων:
-Η Διακήρυξη της Δαμασκού για την Δημοκρατική Αλλαγή:
Κίνημα που προέκυψε στην διάρκεια της
«Άνοιξης της Δαμασκού» την περίοδο 2000-2001 και κατεστάλη από το καθεστώς λόγω
των δημοκρατικών μεταρρυθμιστικών αιτημάτων που προέβαλε.
-Η Συριακή Μουσουλμανική Αδελφότητα: Απαγορευμένη
οργάνωση καθώς στην Συρία η συγκρότηση και συμμετοχή σε ισλαμικά κόμματα
τιμωρείται με θάνατο.
-Τοπικές Επιτροπές Συντονισμού: Ομάδες «Πρωτοβουλίας»
τοπικής εμβέλειας.
-Γενική Επιτροπή Συριακής Επανάστασης (SRGC): συνασπισμός από περίπου 40 οργανώσεις της αντιπολίτευσης.
-Διάφορες φατρίες Κούρδων και αρχηγοί φυλών συνθέτουν
το υπόλοιπο Συμβούλιο.
Ο Επικεφαλής του, Burhan Ghalioun, γεννημένος το
1945 στην Χομς, σπούδασε φιλοσοφία στην Δαμασκό και είναι διδάκτωρ της
Σορβόννης. Πρώην μέλος της Αδελφότητας των Μουσουλμάνων, υποστηρίζει την
σύσταση ενός αστικού δημοκρατικού κράτους. Είναι μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας
και εξέχουσα προσωπικότητα της αντιπολίτευσης· σε όλη την δημόσια παρουσία του
απευθύνει εκκλήσεις για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις στον Αραβικό Κόσμο.
 | |
| μάχες στην Δαμασκό |
5.
Δυτικές
αντιδράσεις: Η Ε.Ε. αυτό-περιοριζόμενη στις κοινότυπες ρητορείες, και λόγω και
των οικονομικών προβλημάτων της ευρωζώνης, αφήνει ανοικτό το πεδίο διαχείρισης
της όλης κρίσης στις Η.Π.Α. Είναι πλέον σαφές, ότι η διοίκηση Obama έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες για διπλωματική και
πολιτική διευθέτηση της σύγκρουσης σε συνεννόηση με την Κυβέρνηση της Δαμασκού
και –σύμφωνα με αναφορές αμερικανών αξιωματούχων-, υπάρχει κινητικότητα προς
την κατεύθυνση συσπείρωσης και δημιουργίας κοινού μετώπου με άλλες χώρες
προκειμένου να συμβάλλουν στην ανατροπή της Κυβέρνησης Asad.
Με την
κατάσταση να οξύνεται συνεχώς και μετά την δολοφονία των δύο αξιωματούχων της
Συριακής Προεδρίας, ο Λευκός Οίκος πραγματοποιεί σε καθημερινή βάση συναντήσεις
και επαφές υψηλού επιπέδου, ενώ, στην ατζέντα υπάρχουν επίσης τα θέματα της
διασφάλισης του χημικού οπλοστασίου και η αποτροπή βίαιων μαζικών αγριοτήτων
από τα δύο συγκρουόμενα στρατόπεδα.
Μείζονος
σημασίας ανησυχίες προκαλούνται από τις προοπτικές, συναφώς με την τύχη του
χημικού οπλοστασίου της Συρίας, καθώς υπάρχει ο φόβος της διαρροής οπλικών
συστημάτων σε τρομοκρατικές οργανώσεις και προ μιας τέτοιας εξελίξεως, κλιμακώνονται
παράλληλες επαφές Αμερικανών Κυβερνητικών στελεχών (ο Υπουργός Άμυνας E. Leon Panet, ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Αμερικανού Προέδρου Κος
E. Donilon), που πραγματοποιούν
συνεχείς επαφές με Ισραηλινούς ομολόγους τους.
Μέλημα,
επίσης, της Αμερικανικής πλευράς αποτελεί και η αποτροπή επιθετικής ενέργειας
των Ισραηλινών δυνάμεων εντός της Συρίας, καθώς υψηλόβαθμοι παράγοντες του Τελ
Αβίβ έχουν προειδοποιήσει για ενδεχόμενη εισβολή προκειμένου να διασφαλισθεί η
μη διάχυση των οπλικών συστημάτων του Συριακού στρατού σε οργανώσεις που θα τα
χρησιμοποιήσουν για να πλήξουν Ισραηλιτικούς στόχους. Οι βάσιμες επιφυλάξεις
των Αμερικανών ενισχύονται από την εκδοχή πως μια τέτοια ενέργεια από πλευράς Ισραήλ, θα
έδιδε, ενδεχομένως, στον Asad την δυνατότητα να
συσπειρώσει άλλες Αραβικές και ευρύτερες μουσουλμανικές δυνάμεις με κίνδυνο να
ανατραπεί το σημερινό status, όπου η Τουρκία, Σαουδική
Αραβία και Κατάρ ενισχύουν οικονομικά τους Σουνίτες εξεγερμένους. Την
επικράτηση της αντίληψης αυτής υποδεικνύουν και οι προτρεπτικές δηλώσεις του
Πρέσβεως των ΗΠΑ στην Ισραηλινή Πρωτεύουσα, κου Martin S. Indyk: «Η
πιο άμεση και επείγουσα πρόκληση είναι να έρθει (ΣΣ το Ισραήλ) σε επαφή με τους
στρατηγούς του Άσαντ και να τους πάρουν με το μέρος τους με τις μονάδες τους
άθικτες».
Οι
επιτελείς της Ουάσιγκτον προσβλέποντες στην «ελεγχόμενη κατεδάφιση του
καθεστώτος Άσαντ» επιλέγουν την υποστήριξη των ανταρτών δια ροής πληροφοριών
προς αυτούς, από τις ειδικές υπηρεσίες πληροφοριών, παράμετρος η οποία βελτιώνει
την δυνατότητα της επικοινωνίας και καθιστά αποτελεσματικότερη την τακτική των
ένοπλων αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Αυτό, ενισχύει ακόμη περισσότερο το ηθικό
και την ορμή των δυνάμεων ανατροπής του σημερινού Προέδρου. Τούτο υποδεικνύουν
και οι δηλώσεις Αμερικανών «..θα παρατηρήσατε ότι κατά το τελευταίο δίμηνο η
αντιπολίτευση έχει εμφανώς ενισχυθεί. Τώρα είναι έτοιμοι να επιταχύνουν …».
Αυτή η δήλωση ήρθε σε απάντηση των Ρωσικών και Σινικών αρνήσεων στο Συμβούλιο
Ασφαλείας και οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την εμπλοκή αποφάσεων για επιβολή
αυστηρότερων κυρώσεων και ενεργό συμβολή της Διεθνούς Κοινότητας στην
απομάκρυνση του Asad από την εξουσία. Η δήλωση της
Κας Suzan E Rais, Πρέσβη των ΗΠΑ στα Η.Ε. «… οι
συνομιλίες στο Συμβούλιο Ασφαλείας απέτυχαν και οι ΗΠΑ θα εργασθούν με ένα ευρύ
φάσμα εταίρων εκτός αυτού, προκειμένου να πιεσθεί η κυβέρνηση Ασαντ», είναι
ενδεικτική τόσο της αποφασιστικής στάσης των ΗΠΑ, όσο όμως και της προσεκτικής
διαχείρισης που η Διοίκηση Obama ακολουθεί.
Προφανώς,
οι ΗΠΑ έχουν διδαχθεί από τις περιπτώσεις του Αφγανιστάν και του Ιράκ, καθώς
δεν προβαίνουν σε βίαιες επεμβάσεις, ως αυτόκλητοι και κυρίως δίχως διεθνή
νομιμοποίηση, προστάτες των δημοκρατικών αξιών, αλλά στέκονται ένθερμοι
υποστηρικτές και ενισχύουν τις αντιστασιακές προσπάθειες δημοκρατικών ομάδων
των χωρών με απολυταρχικά καθεστώτα, αφήνοντας όμως, την πρωτοβουλία και δράση
στις εγχώριες δυνάμεις. Η Τύνιδα, η Τρίπολη και τώρα η Δαμασκός είναι τα πεδία
που εφαρμόσθηκε –μέχρι στιγμής επιτυχώς- η νέα αυτή τακτική της Ουάσιγκτον.
Αναφορά
στην Ιρακινή εμπειρία και η πολυμορφική σύνθεση των αντικαθεστωτικών, έχει επίσης
και η έκφραση ανησυχίας από Αμερικανούς συναφώς με την επόμενη ημέρα στην
Δαμασκό. Αξιωματικοί της CIA
και άλλων Υπηρεσιών Πληροφοριών, αναφέρουν ότι πάνω από 100 ομάδες μετέχουν
στις συγκρούσεις στην πλευρά των αντικαθεστωτικών και κάποιες από αυτές θα ήταν
δυνατόν να συνδέονται με την Al-Qaeda η οποία στην περίπτωση ασύντακτης πτώσης του Άσαντ θα
μπορούσε να εκμεταλλευθεί την επιδείνωση των συνθηκών ασφαλείας, καθώς η
προσωρινή έλλειψη κρατικών δομών θα προσέφερε ένα ασφαλές πεδίο για την
οργάνωση και εκπαίδευση τρομοκρατικών ομάδων. Αποτρεπτικά σε μια τέτοια
εξέλιξη, λειτουργεί και η μέριμνα περί μη αποκλεισμού των Αλαουιτών από την
επόμενη ημέρα, όπως συνέβη με τους Σουνίτες του Ιράκ με τα γνωστά αποτελέσματα
και αναπτύσσεται κινητικότητα για την πολιτική προετοιμασία της «επόμενης
ημέρας» και την διασφάλιση σχηματισμού κυβέρνησης με συμμετοχή σε αυτή Σουνιτών
– Αλαουϊτών – Χριστιανών κ.λπ., εις τρόπον ώστε να είναι εγγυημένη η
εκπροσώπηση κάθε κοινότητας, θρησκευτικής ή εθνοτικής.
Συνοψίζοντας,
μπορούμε να πούμε ότι οι ΗΠΑ –ως εκπρόσωπος της Διεθνούς Κοινότητας-, εμφανίζονται
να αντιμετωπίζουν ώριμα και ψύχραιμα την όλη κατάσταση, δίχως φανφαρονισμούς
και «ψευτοτσαμπουκάδες» του παρελθόντος και δίνουν ιδιαίτερα μεγάλο βάρος στην
πολιτική προετοιμασία της επόμενης ημέρας, καθώς το παράδειγμα του Ιράκ είχε
τις επιπτώσεις που όλοι γνωρίζουμε. Καταβάλλουν ουσιαστικές προσπάθειες για την
συντεταγμένη απομάκρυνση του Άσαντ και του απολυταρχικού καθεστώτος από την
Δαμασκό, δεν προκαλούν τον Αραβικό και εν γένει τον μουσουλμανικό κόσμο με
βίαιες και εν πολλοίς αλαζονικές ενέργειες άμεσης εμπλοκής και περιττή επίδειξη
στρατιωτικής ισχύος και δίδεται έμφαση στην πολιτική προετοιμασία της μετάβασης
με την ενίσχυση των δεσμών της αντιπολίτευσης και την συγκρότηση του
αντικαθεστωτικού μετώπου στην βάση καταπιεζόμενος-εξουσία και όχι σε
θρησκευτικές ή εθνοτικές διακρίσεις. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται και από την
τοποθέτηση Αμερικανών Διπλωματών οι οποίοι λέγουν ότι «Στόχος μας είναι η
συνεργασία όλων των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, ώστε να οδηγηθεί η χώρα σε μία
σταθερή πολιτική μετάβαση και να στηριχθεί η δημιουργία μιας δημοκρατικής νέας
Συρίας με πολιτική σταθερότητα».
6.
Ρόλος
και επιδιώξεις άλλων στρατηγικών παικτών: Ανασχετικοί παράγοντες στην
απρόσκοπτη υλοποίηση του σχεδιασμού και επιδιώξεων των ΗΠΑ είναι η ισχυρή
επιρροή της Ρωσίας, η οποία διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την Συρία, από
την εποχή της ΕΣΣΔ και του Ψυχρού Πολέμου και επίσης, οι εμπλοκή της Τεχεράνης,
που δεν επιθυμεί διακύβευση διακοπής της δυνατότητάς της να προωθεί μέσω των
διαδρόμων επί Συριακού εδάφους, οπλικά συστήματα και εφόδια προς την Hezbollah στον Λίβανο και οργανώσεις
τρομοκρατών και ενόπλων εντός του Ιράκ.
Η Μόσχα
φέρεται να επιδιώκει την εξάλειψη όλων των εξτρεμιστικών ένοπλων ομάδων,
θεωρώντας ότι η δράση τους λειτουργεί αποτρεπτικά στην ανάπτυξη του διαλόγου μεταξύ
των αντιπαρατιθέμενων πλευρών και στην εξεύρεση ειρηνικής συμβιβαστικής λύσης.
Η προβολή δικαιώματος αρνησικυρίας Σ.Α. των Η.Ε από Ρωσία και Κίνα, κατά την
συζήτηση προτάσεως επιβολής κυρώσεων στο καθεστώς Asad, αποτελεί
μήνυμα ότι η Ρωσία δεν προτίθεται να εγκαταλείψει τον από δεκαετίες –ίσως τον μοναδικό- στρατηγικό σύμμαχο στην
Μέση Ανατολή. Προφανώς, η ρωσική πλευρά εκτιμά ότι η δυνατότητά της να ασκήσει
την αναμφισβήτητη επιρροή που έχει, προσδίδει στην Μόσχα ηγετικό ρόλο στην
επίλυση της κρίσης. Επ’ αυτού πρέπει να συγκρατηθεί ότι ο Μενβέντεφ σε
πρόσφατες συνομιλίες του με τον Τούρκο Πρωθυπουργό κο Erdogan, συνέχισε να προτείνει την αναζήτηση
λύσεως στο Συμβούλιο Ασφαλείας παρά το βέτο που προβλήθηκε από την Ρωσία και
την Κίνα.
Άλλωστε και
το ίδιο το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο, σε πρόσφατες δηλώσεις εκπροσώπων του
αναγνωρίζει ότι «Η Ρωσία παραμένει ένας πιθανός μεσολαβητής, αλλά, πρέπει
πρώτα, να χρησιμοποιήσει την επιρροή της στο καθεστώς, προκειμένου να
σταματήσουν οι δολοφονίες».
Στο επίπεδο
αυτό αξιολογούνται οι δηλώσεις του Ρώσου Υπουργού Εξωτερικών Κου Lavrov και η κινητικότητα της Ρωσικής
Διπλωματίας, στοιχεία τα οποία οδηγούν σε ανάλογα συμπεράσματα, με σχετική
πάντοτε βεβαιότητα.
7.
Συμπέρασμα:
Εξ όλου συνειρμού και δεδομένων, κοινή διαπίστωση αποτελεί το γεγονός ότι η
κρίση της Συρίας είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και σύνθετη. Εκτός των όσων
συνεπάγεται η εμπλοκή του Ρωσικού παράγοντα, πρέπει να συνυπολογίζεται το
γεγονός ότι ο Πρόεδρος Asad, δεν έχει χάσει ακόμη την
υποστήριξη μεγάλου μέρους του λαού, καθώς οι εθνοτικές αντιπαλότητες που
ενισχύονται από την πόλωση λόγω των συγκρούσεων, δεν επιτρέπουν την δημιουργία
αμιγούς μετώπου εναντίον του.
Οι
Αλαουίτες, εμφανίζονται επιφυλακτικοί στην αλλαγή και τις συνέπειες που αυτή θα
έχει, οι Χριστιανοί δεν συντάσσονται ουσιαστικά με τους εξεγερμένους και ακόμη
οι Δρούζοι και Κούρδοι δεν είναι καθ’ ολοκληρίαν δίπλα στις ένοπλες δυνάμεις
της αντιπολίτευσης. Ακόμη και αυτοί οι κοσμικοί επιχειρηματικοί κύκλοι Σουνιτών
και τμήμα της μεσαίας τάξης από την πλειοψηφική κοινότητα αυτή, είναι εφεκτικοί στην ολόψυχη και θερμή
προσχώρησή τους στις τάξεις των ενόπλων του SNC. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίπτωση της Αιγύπτου και της
Λιβύης ολόκληρες μονάδες εγκατέλειπαν την θέση τους και προσχωρούσαν στις
τάξεις των εξεγερμένων, στην περίπτωση της Συρίας όμως, αυτό δεν συμβαίνει παρά
μόνο σε αμελητέα κλίμακα στελεχών ή μικρών ομάδων και τούτο μόνο στα πεδία των
συγκρούσεων. Ήδη, οι νίκες των ανταρτών σε αρκετές περιπτώσεις παρουσιάζονται
προσωρινές καθώς η αντεπίθεση των Κυβερνητικών στρατευμάτων και δυνάμεων
ασφαλείας βρίσκεται σε εξέλιξη και ανακαταλαμβάνονται στρατηγικά σημεία.
Από την
άλλη, δεν είναι βέβαιο πόσο ακόμη το καθεστώς θα έχει την δυνατότητα άσκησης
αποτελεσματικού ελέγχου και κινητοποίησης στρατιωτικών δυνάμεων και πως θα
εξελιχθεί η κατάσταση αν τελικά η Σουνιτική πλειοψηφία ταχθεί εναντίον της
σημερινής Κυβέρνησης. Αυτό αποτελεί και τον βαρύνοντα περιοριστικό όρο και
δίνει την δυνατότητα ασκήσεως πιέσεων προς την Δαμασκό, έτσι ώστε να δρομολογηθούν
οι εξελίξεις προς μία συμβιβαστική λύση. Στην ήδη κακή κατάσταση, με δεκάδες
χιλιάδες πολίτες να γίνονται πρόσφυγες στον γειτονικό Λίβανο, Τουρκία και Ιράκ
(άνω των 250.000) και χιλιάδες εντός Συρίας να βρίσκονται εγκλωβισμένοι μεταξύ
δύο πυρών, στις πόλεις όπου εξελίσσονται οι συγκρούσεις, οι καθυστερήσεις και
κωλυσιεργίες αποτελούν εγκληματική πολυτέλεια. Κάθε σταγόνα αίματος και από τις
δύο πλευρές, καθιστά την λύση και την πορεία προς την συμφιλίωση ακόμη πιο
δύσκολη.
λυκούργος
Χατζάκος
[1]
Η γλώσσα τους (Αραμαϊκή) επιβίωσε μέχρι και στις μέρες μας και είναι η γλώσσα
την οποία χρησιμοποιούν στην εκκλησιαστική τελετουργία οι Μαρωνίτες Χριστιανοί
της περιοχής.
[2]
Οπαδοί του μοναχού Μαρών, ο οποίος ακολουθούσε την αίρεση του Μονοθελητισμού
[3]
Μέχρι την 17η Απριλίου 1946 τελούσε υπό Διεθνή Εντολή υπό Γαλλική
Διοίκηση.
[4]
«Εξαγγελία»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου