ΝΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ-ΤΟΥΡΚΙΑ (2)

 Προ δύο περίπου, ετών, όταν ο Πρόεδρος Erdogan κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα, έθετε το θέμα αναθεωρήσεως της συνθήκης της Λοζάνης, είχα αναφερθεί στο γεγονός, λέγοντας ότι το ενδιαφέρον του Τούρκου ηγέτη δεν αφορά στην αλλαγή συνόρων, συνεπώς, δεν είναι αυτή καθ’ αυτή η συνθήκη της Λοζάνης που ενδιαφέρει την Άγκυρα, αλλά πιθανόν σύντομα θα ανοίξει θέμα σχετικά με το καθεστώς της ναυσιπλοΐας των στενών (βλ. σχτ. άρθρο ΕΔΩ), δεδομένου ότι ο Τούρκος Πρόεδρος είχε από το 2011 εξαγγείλει το έργο, όταν, ακόμη ήταν Πρωθυπουργός.

Αυτό, γιατί τα κείμενα και οι συνθήκες, οι οποίες αφορούν σε καθορισμό συνόρων αφ’ ενός, αντιμετωπίζονται ως «ιερές γραφές» από την διεθνή κοινότητα και συνεπώς, οιαδήποτε μεταβολή τους προϋποθέτει την συναίνεση όλων των μερών -κάτι που δεν είναι εφικτό για την Σ. της Λοζάνης, μέρη της οποίας σήμερα δεν υφίστανται ως οντότητες και η συζήτηση για το ποιος είναι ο διάδοχός τους θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου. Αφ’ ετέρου, ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος είχε ρητά δηλώσει ότι «την Τουρκία δεν ενδιαφέρει αλλαγή συνόρων».

Τότε μου είχε γεννηθεί η απορία, γιατί ο κ. Erdogan και η Τουρκική Διπλωματία εμμένουν στο θέμα της αναθεωρήσεως της Λοζάνης; Πέραν του μεγαλοϊδεατισμού και της πολυπραγμοσύνης του Τούρκου ηγέτη, η τουρκική διπλωματία δεν χαρακτηρίζεται από ανόητη πρακτική και δεν μας έχει συνηθίσει σε επιπόλαιες ακρότητες. Αντιθέτως, έχει αποδείξει ότι μπορεί να θέτει στόχους και να εργάζεται οργανωμένα και μεθοδικά για την επίτευξή τους. Συνεπώς, ήταν προφανές ότι αλλού στόχευε η έγερση αιτιάσεων από την τουρκική πλευρά, περί αναθεωρήσεως συνθηκών. Και αν για την Λοζάνη η αναθεώρησή της ήταν ουσιαστικά ανέφικτη, για το Montreux, την συνθήκη η οποία καθορίζει το καθεστώς ναυσιπλοΐας στα Στενά, τα πράγματα κατά την κρίση της Άγκυρας, είναι πιο βατά, εφ’ όσον το θέμα αγγίζει και η παράμετρος της εθνικής κυριαρχίας.

Η Συνθήκη του Μοντρέ για το καθεστώς των Στενών των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, όπως είναι ο επίσημος τίτλος της(Montreux Convention Regarding the Regime of the Turkish Straits) υπογράφηκε το 1936 και δι’ αυτής, παραχωρείται ο έλεγχος των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και ρυθμίζεται η στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή. Η σύμβαση παραχωρεί στη Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Οι όροι της σύμβασης αποτέλεσαν πηγή διαμάχης για χρόνια, εφ’ όσον για την ΕΣΣΔ υπήρχε ζωτική ανάγκη να διασφαλισθεί η διέλευση των πολεμικών της πλοίων δια μέσου των Στενών και να έχει πρόσβαση στην Μεσόγειο.

Η εξαγγελία του κ. Erdogan, για την διάνοιξη της διώρυγας της Κωνσταντινουπόλεως (KanalIstanbul), συνοδεύτηκε από την ανακοίνωση ότι πλέον από τα Στενά θα διέρχονται μόνον πλοία ξηρού φορτίου. Όλα τα υπόλοιπα (σ.σ. δεξαμενόπλοια κ.λπ.), θα υποχρεούνται να εξυπηρετούνται από την νέα διώρυγα. Τούτο σημαίνει κατ’ αρχάς ότι, όροι της συνθήκης του Μοντρέ καταργούνται στην πράξη. Άλλωστε, ο ίδιος δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNNTurk (5/1/2020): «Σκεφτείτε χρησιμοποιούν τα Στενά και δεν κερδίζετε τίποτα. Όμως με το Καναλ Ιστάνμπουλ (διώρυγα της Κωνσταντινούπολης) θα δημιουργηθούν δικαιώματα, όπως συμβαίνει και στη διώρυγα του Σουέζ. Εμείς θα προχωρήσουμε το σχέδιο αυτό», για να συμπληρώσει ότι, «Η Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης θα μειώσει την κίνηση στο Βόσπορο. Από τα Στενά του Βοσπόρου θα περνούν μόνο τα πλοία ξηρού φορτίου. Η Συνθήκη του Μοντρέ αφορά και δεσμεύει μόνο τα Στενά. Η Διώρυγα είναι εκτός της Συνθήκης του Μοντρέ. Η Συνθήκη του Μοντρέ μαζί με τα Στενά είναι ιστορία».

Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι η Συνθήκη προβλέπει την διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων κρατών, τα οποία δεν ανήκουν σε αυτά της Μαύρης Θάλασσας, υπό περιορισμούς εγκαίρου προειδοποιήσεως (τουλάχιστον μιας εβδομάδας) και  εκτοπίσματος, οπλισμού κ.λπ., ενώ πλήρης απαγόρευση υπάρχει για την διέλευση αεροπλανοφόρων.

Κατά  την διέλευση μέσω της διώρυγας, προφανώς, αυτοί οι περιορισμοί δεν τίθενται και ο Ρωσικός στόλος θα μπορεί -όσο οι δύο χώρες διατηρούν την «καλή» σχέση τους-, να κατεβαίνει ανεμπόδιστα και δίχως περιορισμούς στην Μεσόγειο.

Οι δικαιολογημένες και απολύτως βάσιμες αντιρρήσεις του σημερινού Δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως και πολιτικού αντιπάλου του Erdogan κ. Εκερέμ Ιμάμογλου, για την καταστροφή του περιβάλλοντος και το τεράστιο κόστος (περί τα 11 δις. Δολάρια ΗΠΑ)του έργου, δεν φαίνονται ικανές να αποτρέψουν τον Τούρκο Πρόεδρο από την υλοποίηση των σχεδιασμών του.

Βέβαια, η αιτίαση περί «διαφυγόντων εσόδων» την οποία προβάλλει το καθεστώς της Τουρκίας, αν και αληθοφανής, έχει κυρίως προσχηματική λειτουργία και η ουσία βρίσκεται ακριβώς στην παροχή δυνατοτήτων στην Μόσχα για την ανεμπόδιστη και κατά βούληση του Κρεμλίνου κίνηση του Ρωσικού στόλου προς την λεκάνη της ΝΑ Μεσογείου, γεγονός το οποίο αποκτά ιδιαίτερη σημασία δεδομένου του παιχνιδιού το οποίο εξελίσσεται στην περιοχή λόγω αφ’ ενός της προοπτικής εκμεταλλεύσεωςυδρογονανθράκων στην Κυπριακή και Ελληνική ΑΟΖ και αφ’ ετέρου στην κατασκευή του αγωγού EastMed, η οποία υπεγράφη προσφάτως από την τριμερή ομάδα Ελλάδος-Ισραήλ-Κύπρου και στην οποία μετέχει και η Ιταλία.

Αν τελικά, το 2025 ο κ. Erdogan πετύχει να «κόψει την κορδέλα» των εγκαινίων της διώρυγας, τότε, είναι βέβαιο ότι η Δυτική πλευρά -και, εννοείται, ιδιαιτέρως η Ελληνική-, θα βρεθούν αντιμέτωπες με μία άκρως επικίνδυνη πραγματικότητα στην ευαίσθητη περιοχή της ΝΑ λεκάνης της Μεσογείου, στην οποία θα συνωστίζονται πολεμικά σκάφη όλων των εθνών…

 

Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην κυρίως γειτονιά μας , λίγο πιο πέρα, στην Μεσοποταμία, ο Πρόεδρος Trump -αυτός, ο κατά δήλωσή του ευφυέστατος και διορατικότατος Πρόεδρος των ΗΠΑ-, δίνει την εντολή για την δολοφονία του Ν^ο 2 στην Ιεραρχία της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.

Ειλικρινά, θαήθελα έστω και μία στιγμή να μπορέσω να καταλάβω τον τρόπο που λειτουργεί -αν τίθεται τέτοιο ζήτημα-, το μυαλό του κ. Τράμπ. Δεν τολμώ, καν, να σκεφθώ ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος προέβη σε αυτή την ενέργεια προκειμένου να δημιουργήσει αντίβαρα στην δυσχερή θέση στην οποία έχει περιέλθει λόγω της ενδεχόμενης παραπομπής του σε δίκη μετά από την ψήφιση της πρότασης της κ. Πελόζι απότην Βουλή των Αντιπροσώπων.

Για ποιους λόγους, επομένως, ο Αμερικανός Πρόεδρος έδωσε την εντολή να κτυπηθεί ο Ιρανός στρατηγός και επικεφαλής της μονάδας εξωτερικών επιχειρήσεων «Al-Quds», των Φρουρών της Επανάστασης; Είναι τόσο σημαντική η θέση του;